Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in nói ông sẵn sàng nhảy vào làm nhà trung gian hòa giải giữa Mỹ và Triều Tiên sau khi hai nước này không thể đạt được thỏa thuận ở Hà Nội hồi tuần trước. Tuy nhiên, vẫn phải chờ xem nhà lãnh đạo Hàn Quốc có thể làm gì để kéo Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đến gần một thỏa thuận mà cả hai bên đều hài lòng.
Ông Kim Joon-hyung, giáo sư về quan hệ quốc tế thuộc Đại học Toàn cầu Handong, nói với VOA rằng có hy vọng rằng ‘một thỏa thuận lớn’ có thể sẽ đạt được giữa ông Trump và Kim mà không phải đi qua ‘các giai đoạn trung gian’ – tức là cách làm được biết đến rộng rãi như là ‘đi từ trên xuống’ trong các cuộc đàm phán.
Tuy nhiên, sau khi không đạt được thỏa thuận ở Hà Nội, ông Kim nói: “Vai trò của Tổng thống Moon cho đến nay vẫn không tích cực, ông chỉ đóng vai trò liên lạc giữa hai phía để tạo điều kiện cho các cuộc gặp khi có bế tắc, nhưng giờ đây ông cần phải đóng vai trò tích cực hơn.”
Tuy nhiên, ông Shin Beom-chul, một nghiên cứu viên cao cấp tại Viên Nghiên cứu Chính sách châu Á, nhận định rằng hành động của Moon có thể phải trả giá.
“Nếu ông Moon tiếp tục đề xuất dỡ bỏ cấm vận trước khi phi hạt nhân hóa, thì nó sẽ làm suy yếu liên minh,” ông Shin nói, ý nhắc đến lời kêu gọi của ông Moon bãi bỏ hay cho miễn một số trường hợp đối với các lệnh trừng phạt lên Triều Tiên để cho phép các dự án liên Triều được thúc đẩy.
Hôm 5/3, Tổng thống Moon đã yêu cầu nội các của ông theo đuổi mọi phương cách để giúp nối lại các cuộc đàm phán giữa Bình Nhưỡng và Washington.
“Chúng tôi trông đợi tiếp tục đối thoại giữa hai nước, và tôi hy vọng rằng hai nhà lãnh đạo sẽ gặp nhau một lần nữa trong tương lai gần và lần này sẽ đạt được thỏa thuận,” ông Moon phát biểu hồi đầu tuần khi ông chủ trì một phiên họp của Hội đồng An ninh Quốc gia.
Ông Moon gọi việc Mỹ và Triều Tiên không đạt được thỏa thuận ở Hà Nội là ‘đáng tiếc’ nhưng bày tỏ sự lạc quan rằng đã có ‘những tiến bộ có ý nghĩa’.
Trong một thông cáo báo chí, ông Moon nói: “Chính phủ Hàn Quốc sẽ làm tất cả mọi thứ có thể để đảm bảo rằng Mỹ và Triều Tiên có thể duy trì thời cơ đối thoại trong khi tiếp tục liên lạc và hợp tác chặt chẽ.”
Sau khi Thượng đỉnh Hà Nội không đem tới thỏa thuận nào được ký kết giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim, ông Moon nói vai trò của Seoul đã trở nên quan trọng và chỉ thị cho các Bộ trưởng phải hành động.
Tại một phiên họp Hội đồng An ninh Quốc gia hôm 5/3, ông Moon đã yêu cầu các quan chức ‘xác nhận những khác biệt trong lập trường của hai phía’ và ‘tìm cách để thu hẹp khoảng cách’.
“Tôi tin rằng cuộc đàm phán giữa Mỹ và miền Bắc cuối cùng sẽ được giải quyết ổn thỏa và sẽ là điều rất không mong muốn nếu có khoảng trống và bế tắc trong thời gian dài, do đó các quý vị xin hãy cùng nhau làm việc tích cực để nối lại cuộc đàm phán Mỹ và miền Bắc,” ông Moon nói.
Nằm trong nỗ lực đó là ông Lee Do-hoon, nhà đàm phán hạt nhân hàng đầu của Hàn Quốc, người đã ghé thăm Washington trong tuần này để gặp ông Stephen Biegun, đặc sứ Mỹ về Triều Tiên, cũng như cuộc gặp ba bên với người đồng cấp Nhật Bản Kenji Kanasugi.
“Trước thượng đỉnh Hà Nội, những mặt được của cách làm từ trên xuống đã phát huy tác dụng. Tuy nhiên, giờ đây nó đã cho thấy mặt trái,” Giáo sư Kim Joon-hyung nói.
Ông Shin Beom-chul thì gay gắt hơn. Ông nói rằng cách làm đi từ trên xuống đã không còn ý nghĩa nữa và rằng nó ‘làm tình hình tồi tệ hơn’.
Ông Kim cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập các nhóm ở cấp độ làm việc để cho các cuộc đàm phán phi hạt nhân hóa có thể tiến triển.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói rằng ông hy vọng sẽ sớm gửi một phái đoàn đến Triều Tiên để tiến hành các cuộc đàm phán tiếp theo với giới chức ở Bình Nhưỡng.
Ông Shin gọi thế bế tắc hiện tại với Bình Nhưỡng là ‘thế bí khó khăn’.
“Triều Tiên kiểm soát kết quả, do họ là phía cần phải quyết định thay đổi,” ông Shin nói.
Ông nói Washington sẽ tiếp tục áp lực Bình Nhưỡng hoàn tất giải trừ hạt nhân trước khi dỡ bỏ các lệnh cấm vận.
Ông nói thêm điều này sẽ khiến cho vai trò của Hàn Quốc trở nên quan trọng trong việc ‘liên lạc với miền Bắc và đem lại kết quả tích cực’ vốn sẽ giúp Seoul có thể để thuyết phục Washington hành động.
Kết quả là, ông Shin nói: “Tổng thống Moon đang đánh cược tất cả vốn liếng chính trị vào ván cờ này.”
Phát biểu hôm 5/3 tại Học viện Hải quân Hàn Quốc, ông Moon nói: “Nếu chúng ta kiên trì theo đuổi hòa bình với ý chí quyết tâm, phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên và hòa bình vĩnh viễn chắc chắn sẽ đến.”
Ông Kim cũng đưa ra một số lời khuyên đối với Washington: “Hoa Kỳ không nên đối xử với Triều Tiên như là một quốc gia bại trận hay bêu xấu họ, bởi vì Triều Tiên không thể chấp nhận đầu hàng hoàn toàn.”
