Tập đoàn năng lượng khổng lồ của Mỹ, ExxonMobil, đang triển khai kế hoạch cuối cùng để đưa dự án khí đốt ngoài khơi lớn nhất Việt Nam, mỏ Cá Voi Xanh, vào hoạt động sau một thời gian dài bị trì hoãn được cho là do sức ép của Trung Quốc.
ExxonMobil, có trụ sở ở Texas, vào tuần trước cho biết tập đoàn đang tiếp tục công việc chuẩn bị cho dự án với quyết định đầu tư cuối cùng phụ thuộc vào các yếu tố, gồm phê duyệt quy định và các hợp đồng bán khí, theo Reuters.
Mỏ Cá Voi Xanh, nằm cách bờ biển miền Trung của Việt Nam khoảng 80km và trị giá 10 tỷ USD, được chính thức công bố hồi tháng 11/2017 tại thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng với sự tham dự của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nhưng vào giữa năm 2019, đã có những thông tin ngoài lề rằng ExxonMobil đang tìm cách bán dự án này do những vấn đề về các thương thảo với chính phủ Việt Nam. Trong khoảng thời gian đó, Bắc Kinh không ngừng đe doạ Việt Nam và các quốc gia trong khu vực về khai thác dầu khí ở các khu vực tranh chấp trên Biển Đông, gồm các vụ đụng độ giữa tàu của Việt Nam và Trung Quốc ở Bãi Tư Chính.
Những căng thẳng này đã khiến tập đoàn năng lượng hàng đầu của Tây Ban Nha, Repsol, phải rút lui khỏi hai dự án với chính phủ Việt Nam trong vòng 12 tháng, từ 2017 đến 2018.
Dưới thời ông Rex Tillerson, người rời ExxonMobil để trở thành bộ trưởng ngoại giao của chính quyền Trump, tập đoàn năng lượng này là một trong số ít các công ty đã chống chọi với sức ép của Trung Quốc và từ chối rời bỏ vị trí ở Biển Đông trong một thập kỷ qua, theo Asia Times.
Vị trí của mỏ Cá Voi Xanh nằm ngay gần đường ‘lưỡi bò’ 9 đoạn mà Trung Quốc đơn phương đưa ra để tuyên bố chủ quyền trên hầu hết Biển Đông nhưng đã bị toà quốc tế ở La Haye của Hà Lan bác bỏ vào năm 2016.
ExxonMobil từng khẳng định với VOA rằng dự án Cá Voi Xanh, dự tính tạo ra 20 tỷ USD cho nguồn thu ngân sách của chính phủ Việt Nam từ nguồn dự trữ khí gas có thể cung cấp điện cho một thành phố tương đương với Hà Nội trong vòng hơn 20 năm, không nằm trong vùng có tranh chấp. Bộ Ngoại giao Việt Nam vào tháng 9/2019 đã lên tiếng phủ nhận những thông tin rằng ExxonMobil sẽ bán 64% cổ phần trong dự án Cá Voi Xanh.
Mỹ trong những năm gần đây đã nhiều lần lên tiếng cáo buộc Trung Quốc “bắt nạt” Việt Nam và các quốc gia khác có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông trong các hoạt động khai thác dầu khi ngoài khơi vùng biển có tranh chấp. Ông Greg Polling, giám đốc chương trình Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á của Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Washington, từng nhận định với VOA rằng Hoa Kỳ sẽ không để Bắc Kinh hăm doạ công ty dầu khí của họ tại mỏ Cá Voi Xanh.
Hội đồng quản trị của ExxonMobil hồi tháng 10 đã tranh luận về việc có nên tiếp tục với một số dự án dầu khi lớn, bao gồm cả dự án ở Việt Nam, hay không trong bối cảnh các nhà đầu tư thúc đẩy các công ty nhiên liệu hoá thạch có ý thức hơn về chi phí và năng lượng xanh thân thiện với môi trường, theo Reuters.
Tuy nhiên theo người phát ngôn của ExxonMobil cho Reuters biết trong một tuyên bố qua email, tập đoàn này đã “hoàn thành thiết kế và kỹ thuật cho dự án vào tháng 5/2020 và đang thực hiện kế hoạch phát triển cuối cùng.”
Theo kế hoạch ban đầu của dự án, khí sẽ được dẫn qua một đường ống dài 80km cho việc xử lý gần thành phố Đà Nẵng và sau đó được cung cấp cho bốn nhà máy điện được đề xuất ở các tỉnh miền Trung của Việt Nam.
Người phát ngôn của ExxonMobil còn cho biết: “Quyết định đầu tư cuối cùng sẽ dựa trên một số yếu tố, bao gồm phê duyệt quy định, bảo lãnh của chính phủ, các thỏa thuận bán khí đốt đã thực thi và khả năng cạnh tranh kinh tế”.
