Năm bên còn lại trong hiệp ước hạt nhân với Iran nhất trí thành lập một hệ thống thanh toán đặc biệt để cho phép các công ty tiếp tục kinh doanh với chính quyền Iran và tránh được những biện pháp chế tài mà Mỹ mới áp đặt.
Đại diện các nước Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc và Iran đã ra một tuyên bố chung vào cuối ngày 24/9 tại Liên Hiệp Quốc, loan báo việc thành lập một cơ chế mới gọi là “Phương tiện Mục tiêu Đặc biệt” (SPV) trong Liên minh châu Âu. Các bên tham gia cho biết cơ chế mới được lập ra để tạo điều kiện dễ dàng cho việc thanh toán các khoản tiền trả liên quan đến các mặt hàng xuất khẩu từ Iran, kể cả dầu hỏa.
Người đứng đầu chính sách ngoại giao của EU, bà Federica Mogherini, nói với các phóng viên sau khi hiệp định được công bố rằng SPV trao cho các nước thành viên EU “một thực thể pháp lý để hỗ trợ các giao dịch tài chính hợp pháp với Iran, đồng thời cho phép các công ty của châu Âu tiếp tục kinh doanh với Iran theo luật pháp của Liên minh châu Âu, đồng thời để ngỏ khả năng hợp tác với các đối tác khác trên thế giới.”
Bà Mogherini nói thỏa thuận tài chính đó đồng thời nhắm tới việc bảo toàn hiệp định hạt nhân đạt được với Iran hồi năm 2015, để giảm dần quy mô của chương trình hạt nhân Iran để đánh đổi việc dỡ bỏ các biện pháp chế tài khắc nghiệt về kinh tế. Hiệp định đó đã được Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ, là ông Barack Obama, ký kết, thế nhưng người kế nhiệm ông là Tổng thống Donald Trump, đã rút ra khỏi hiệp định vào tháng 5 năm nay vì cho rằng nó không ngăn chặn được chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran, hay ảnh hưởng của Iran đối với khu vực Trung Đông.
Cũng liên quan đến vấn đề hạt nhân Iran, ông Trump hôm 25/9 tuyên bố sẽ không gặp Tổng thống Iran Hassan Rouhani giữa lúc các nhà lãnh đạo thế giới nhóm họp tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York, theo Reuters. Tuy nhiên Tổng thống Trump ra dấu hiệu rằng ông mở ngỏ khả năng gặp gỡ với lãnh đạo Iran trong tương lai bất chấp những căng thẳng vẫn âm ỉ giữa hai bên liên quan tới về hiệp định hạt nhân Iran.
Cả hai nhà lãnh đạo Mỹ và Iran đều có mặt tại New York để tham dự hội nghị thường niên của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Vào sáng ngày 25/9, ông Trump có bài phát biểu trước các nhà lãnh đạo thế giới tham dự cuộc họp.
Washington và Tehran đã đối đầu nhau trong nhiều thập kỷ, và từ tháng 5 vừa qua tình trạng đối đầu lại càng leo thang khi tổng thống Mỹ thuộc đảng Cộng hòa rút ra khỏi hiệp định hạt nhân quốc tế với Iran và tuyên bố các biện pháp chế tài chống lại nước thành viên OPEC.
Mùa hè vừa rồi, ông Trump nói ông sẽ gặp ông Rouhani mà không cần điều kiện tiên quyết để thương thuyết một hiệp ước. Hôm 23/9, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nhắc lại lời mời này, giờ được mở rộng tới lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Khamenei.
Ông Rouhani hôm 25/9 nói rằng Tehran sẽ không thương thuyết với ông Trump cho tới khi nào Hoa Kỳ trở lại với hiệp ước đã ký kết năm 2015.
Hãng tin IRNA của nhà nước Iran dẫn lời Cố vấn cao cấp nhất của ông Khamenei, Ali Akbar Velayati, hôm 25/9 khước từ lời mời của phía Mỹ. Ông nói “giấc mơ của ông Trump và ông Pompeo sẽ không bao trở giờ sự thật”.
