Trân Văn
Tuần này, thông tin Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) có thể phá sản là một trong những chủ đề chính trên hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam. Ngoài việc giúp VNR kêu cứu, hệ thống truyền thông chính thức còn giúp 25.000 nhân viên VNR kêu cứu vì phải làm việc mà không có lương và sắp thất nghiệp vì VNR khó có thể cầm cự cho đến tháng tới.
Theo một vài cơ quan truyền thông chính thức, VNR lao đao, nhân viên khốn cùng bởi thay vì trực tiếp rót tiền cho VNR, Bộ Giao thông – Vận tải (Bộ GTVT) lại biến Cục Đường sắt thành… phễu. Tiền cấp cho các dự án liên quan tới VNR phải thông qua Cục Đường sắt thành ra toàn bộ hoạt động liên quan đến bảo trì, quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt, bảo đảm an toàn cho vận tải đường sắt phải có Cục Đường sắt xem xét, phê duyệt trước, rồi đề nghị Bộ GTVT chuẩn y, xin ngân sách. Có tiền, Cục Đường sắt mới cấp lại cho VNR. Do Cục Đường sắt đứng giữa làm trung gian, tất cả mọi thứ liên quan đến việc duy trì hoạt động của VNR trở thành chậm chạp và đó là lý do 25.000 nhân viên VNR vẫn làm việc nhưng không được nhận lương, còn VNR cáo giác, cơ chế mới đang triệt tiêu hoạt động vận tải đường sắt (1)…
Một vài cơ quan truyền thông chính thức khác thì bảo rằng, vấn đề không nằm ở kiểu quản lý của Bộ GTVT mà các bộ có liên quan như GTVT, Tư pháp, Tài chính đang tranh cãi với nhau về việc giao cho VNR quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia thế nào cho đúng với tinh thần luật pháp hiện hành. Cũng vì vậy, từ đầu năm đến nay, VNR mới không nhận được đồng nào trong khoản 2.800 tỉ mà VNR đề nghị được cấp (2).
Có một điểm đáng lưu ý là thiên hạ chẳng có mấy người bất bình và xót xa cho VNR. Bên dưới những thông tin về hiện trạng u ám của VNR trên VTC News, nhiều độc giả ủng hộ khuynh hướng: Cứ để cho VNR phá sản, tổ chức đấu giá, giao cho tư nhân quản lý – điều hành, mọi thứ sẽ tốt hơn. Rất nhiều người than phiền về chất lượng dịch vụ, chất lượng phục vụ. Rồi hàng năm, cứ đến Tết là phải mua vé chợ đen, giá vé xe lửa mà đắt ngang ngửa giá vé máy bay, còn tốc độ thì ì ạch… Đa số độc giả của VTC tin rằng, quản lý – điều hành theo kiểu của VNR thì phá sản là tất yếu. Có độc giả như Dinh Hai khen VNR… sướng và không tin VNR sẽ… chết như VNR đang than thở: Kinh doanh mà ngồi một chỗ, ai tới mua vé thì bán, ai mang hàng đến thì nhận chở nếu lỗ thì yêu cầu nhà nước bù lỗ (3)!
Nhiều người sử dụng mạng xã hội cũng bày tỏ suy nghĩ tương tự qua trang facebook của tờ Lao Động. Chẳng hạn Van Hai bảo rằng: Chi 232 triệu cho một cái bồn vệ sinh bằng inox trên tàu thì chết là đúng rồi (đây là scandal từng khuấy động dư luận cách nay vài năm (4) - VNR lắp đặt nhà vệ sinh cho 821 toa tàu nhưng hành khách không dám sử dụng vì bẩn thỉu, hôi thối). Cũng vì vậy, nhiều người như Hà Toàn đề nghị: Giao cho tư nhân làm biết đâu lại khác. Ngọc Kế Vũ tin là: Phải cổ phần hóa VNR mới phát huy được sức mạnh. Yumi Nguyen tán thành bởi: Cứ cái gì liên quan đến quốc doanh là không ổn. Tuy nhiên sau những gì đã chứng kiến từ thực tế, Vuong Nguyen không tin đó là hướng ra cho những tổng công ty nhà nước như VNR: Liệu có tránh được “xã hội hóa” hay “cổ cánh hóa” với giá rẻ mạt như đã diễn trong nhiều lĩnh vực, nhiều ngành (5)?
***
Cuối năm ngoái, Quốc hội Việt Nam nhất trí chi 12.000 tỉ giải cứu Vietnam Airlines (VNA) (6). Mới đây, VNA đòi chính phủ thực hiện thêm nhiều biện pháp hỗ trợ khác, kể cả tăng giá trần và áp đặt giá sàn (khống chế, không cho các doanh nghiệp khác hạ giá) đối với vé máy bay để VNA… phát huy vai trò, trách nhiệm là hãng hàng không quốc gia, bất chấp những yêu cầu đó vừa vô lý, vừa vi phạm luật cạnh tranh (7).
Sau VNA, giờ tới lượt VNR. Chưa biết chính phủ Việt Nam sẽ quyết định giải cứu VNR như thế nào? Cần thực hiện bao nhiêu biện pháp, công khố cần chi thêm bao nhiêu tiền để giải cứu VNR và những tập đoàn, tổng công ty nhà nước như VNA, VNR? Không rõ! Cho nên mới có nhiều người như Trần Hoa than trên facebook: Thượng tầng sao, hạ tầng vậy. Loạn cào cào (8)...
Chú thích
(2) https://danviet.vn/giai-cuu-nganh-duong-sat-cac-bo-nganh-da-nhau-20210415150953618.htm
(3) https://vtc.vn/duong-sat-viet-nam-nguy-co-pha-san-vi-bi-day-den-buoc-duong-cung-ar606678.html
(5) https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=1637821156415467&id=152570468273884
(6) https://cuocsongantoan.vn/12000-ty-giai-cuu-vietnam-airlines-va-cau-hoi-chua-co-loi-giai-65032.html
(8) https://www.facebook.com/groups/nhabaocongdan/permalink/1666773690379062/
