Dù thích hay ghét ông ta, Donald Trump đang gây ảnh hưởng lớn đối với nhóm ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa. Ông trùm bất động sản này đã vọt lên đứng đầu trong cuộc khảo sát mới nhất do Đại học Suffolk thực hiện với tỉ lệ ủng hộ 17 phần trăm, theo sau là cựu Thống đốc bang Florida Jeb Bush với 14 phần trăm và Thống đốc bang Wisconsin Scott Walker, 8 phần trăm. Trong những cuộc thăm dò khác gần đây, ông Trump đã vươn lên vị trí thứ hai sau ông Bush.
Điều gì giải thích sự trỗi dậy này? Những thông điệp hùng hổ của ông Trump đả kích tình trạng nhập cư bất hợp pháp đang tập hợp những người có quan điểm bảo thủ đứng về phía ông ta, trong đó có một sự kiện gần đây ở bang Arizona đã thu hút một đám đông lớn.
"Tôi rất tôn trọng Mexico trong tư cách một quốc gia. Nhưng vấn đề chúng ta gặp phải là những nhà lãnh đạo của họ khôn ngoan và ma mãnh hơn nhiều so với những nhà lãnh đạo của chúng ta, và họ đang giết người dân chúng ta ở biên giới và họ đang giết chúng ta trong thương mại. Họ đang giết chúng ta!" ông Trump nói trước những tiếng hò reo.
Phong cách thẳng thừng của ông Trump đang giành được sự ủng hộ của những người bảo thủ, theo nhà phân tích Đảng Cộng hòa Scot Faulkner:
"Ông ta thích nói gì thì nói, đến độ người ta coi ông ta gần như là người có suy nghĩ mới mẻ, và tôi nghĩ đó là lý do vì sao ông ta vượt lên đứng đầu."
Phản ứng dữ dội
Nhưng bất lợi của ông Trump và Đảng Cộng hòa là những phát biểu đả kích di dân bất hợp pháp là những "kẻ tội phạm" và "kẻ hiếp dâm" đã gây ra phản ứng dữ dội từ những nhóm di dân trên toàn quốc và có thể gây tổn hại cho Đảng Cộng hòa về lâu dài.
"Ông ta gọi chúng tôi là những kẻ tội phạm. Ông ta gọi chúng tôi là những kẻ hiếp dâm. Chúng tôi không phải là những thành phần đó," nhà hoạt động di trú Jorge Mario Cabrera cho biết tại một cuộc biểu tình mới đây phản đối ông Trump ở California.
Nữ dân biểu hạ viện của bang Maryland, Joseline Pena-Melnyk, cũng đả kích lập trường của ông Trump về di dân tại một cuộc biểu tình phía trước của một khách sạn do ông Trump sở hữu tại trung tâm thành phố Washington.
"Chúng ta có sức mạnh kinh tế. Chúng ta là một phần quan trọng của nền kinh tế này và chúng ta sẽ không cúi đầu mà chấp nhận!" bà này nói.
Cơn phẫn nộ đối với ông Trump cũng giúp ngành sản xuất hình nộm piñata đựng kẹo ăn nên làm ra, giờ làm thêm những hình nộm tóc vàng chế giễu ông ta.
Ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân chủ cũng lên tiếng công kích ông Trump, từ bà Hillary Clinton cho tới ông Bernie Sanders tới cựu Thống đốc bang Maryland Martin O'Malley.
"Nếu Donald Trump muốn tranh cử dựa trên đường lối bêu xấu di dân thì ông ta nên quay trở lại thời những năm 1840 và tranh đề cử của Đảng Không biết gì (có đường lối chống di dân)!" ông O'Malley nói với một nhóm tranh đấu cho quyền của người nói tiếng Tây Ban Nha ở Thành phố Kansas.
Ứng cử viên Cộng hòa dè dặt
Hầu hết những ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng hòa dường như đề cập tới ông Trump một cách dè dặt vào lúc này. Nhưng Jeb Bush đã lên tiếng phát biểu trong một chuyến đi vận động tranh cử khắp bang Iowa. Ông Bush chỉ trích điều mà ông gọi là "luận điệu gây chia rẽ" của ông Trump và nói rằng ông không muốn "dính dáng tới những lời lẽ ác ý mà ông ta tuôn ra mấy ngày gần đây."
Những nhân vật chính thống của Đảng Cộng hòa dường như tỏ ra cảnh giác với ông Trump trong khi họ chứng kiến ông ta vọt lên trong những cuộc thăm dò dư luận. Họ lo ngại rằng những phát biểu thẳng thừng về vấn đề nhập cư bất hợp pháp có thể quay trở lại gây hại cho họ vào tháng 11 năm sau khi những ứng cử viên Đảng Cộng hòa hy vọng sẽ làm suy yếu lợi thế của Đảng Dân chủ với khối cử tri gốc Latin đang lớn mạnh.
"Ông ta sẽ có khoảng thời gian của mình từ bây giờ cho tới có thể là cuộc tranh luận ở New Hampshire, nơi ông ta sẽ đứng giữa sân khấu và ông ta là người khoái đứng giữa sân khấu. Ông ta sẽ duy trì được đà tiến này vì ông ta có nhiều thứ để nói mà sẽ gây nên xáo động, dù tốt hay là xấu," chuyên gia Scot Faulkner nhận định.
Liệu có giữ vững vị trí đầu?
Liệu ông Trump có thể duy trì đà tiến của mình và thực sự giành được đề cử của Đảng Cộng hòa hay không? Hầu hết các chuyên gia tỏ ra hoài nghi về việc này, trong đó có ông John Fortier của Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng ở Washington.
"Ông ta chắc chắn là một ứng cử viên được nhiều người biết tới và đã có một số phát biểu gây tranh cãi. Trong cuộc cạnh tranh đông đảo ông ta đã đạt được một số đà tiến, đặc biệt là đối với một số vấn đề nhập cư. Tôi không cho rằng cuối cùng ông ta sẽ là người được đề cử hoặc tiến gần tới việc trở thành người được đề cử"
Nhưng ông Fortier nói thêm rằng ông Trump vẫn sẽ là một nhân tố trong cuộc đua trong tương lai gần:
"Vị thế nổi trội của ông ta sẽ hiển hiện trong những cuộc tranh luận và làm cho một số trong số những vấn đề nổi rõ hơn để người ta chú ý tới, và sẽ đẩy một số ứng cử viên đi theo hướng mà đôi khi họ cảm thấy không thoải mái. Vì vậy, tôi nghĩ ông ta sẽ là một nhân tố, nhưng xét cho cùng thì khó mà tưởng tượng được ông ta sẽ giành được đề cử."
Khi cuộc bầu cử tiến gần hơn, nhiều người theo Đảng Cộng hòa có thể sẽ tập trung vào những ứng cử viên có nhiều cơ hội giành chiến thắng nhất. "Chắc chắn giới cử tri Đảng Cộng hòa đang mong muốn có sự thay đổi. Họ muốn thấy một tổng thống của Đảng Cộng hòa. Cũng khá lâu rồi họ chưa đưa được người vào văn phòng tổng thống và do đó, họ sẽ cạnh tranh rất tích cực và quyết liệt," bà Karlyn Bowman, một chuyên gia về quan điểm công chúng tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, cho biết.
Sự trỗi dậy của ông Trump trong các cuộc thăm dò sẽ được đem ra thử nghiệm khi 10 ứng cử viên đứng đầu của Đảng Cộng hòa gặp nhau trong cuộc tranh luận tổng thống đầu tiên của chu kỳ chiến dịch tranh cử năm 2016 vào ngày 6 tháng 8 tại thành phố Cleveland.
