Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe gởi đồ lễ viếng đến một đền thờ chiến tranh gây tranh cãi, một hành động chắc chắn làm phật lòng nhiều người Trung Quốc và Triều Tiên vốn đã giận dữ về điều họ xem là lời xin lỗi thiếu thành khẩn của nhà lãnh đạo Nhật Bản về những tội ác chiến tranh.
Truyền thông địa phương loan tin rằng ông Abe đã gởi đồ lễ là tiền mặt đến Đền thờ Yasukuni hôm thứ Bảy, nhân đánh dấu 70 năm Nhật Bản bị các lực lượng đồng minh đánh bại trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai.
Đền thờ ở Tokyo vinh danh các tử sĩ Nhật, trong đó có 14 tội phạm chiến tranh cùng với 2,5 triệu chiến sĩ trận vong.
Nhật Bản đánh dấu ngày này với nhiều lễ tưởng niệm và diễn văn, trong đó có phát biểu của Nhật Hoàng Akihito, con của Hoàng đế thời chiến tranh Hirohito.
Nhật Hoàng Akihito nói: "Khắc ghi trong tâm trí sự hối hận sâu sắc về cuộc chiến, tôi cầu cho bi kịch này sẽ không bao giờ lặp lại và cùng với toàn dân, tôi thành tâm chia buồn với những người đã mất trong cuộc chiến và những ai chịu ảnh hưởng."
Trong phát biểu được dư luận trông chờ hôm thứ Sáu, ông Abe đã bày tỏ "hối hận tột cùng" về "những tàn phá và chịu đựng không có gì đo được" do cuộc xâm lược của Nhật gây ra. Ông khẳng định rằng lời xin lỗi của những người tiền nhiệm của ông sẽ không bao giờ lay chuyển.
Nhưng ông Abe cũng tuyên bố rằng các thế hệ tương lai của Nhật Bản ''những người không dính líu gì đến cuộc chiến đó" không nên bị buộc phải xin lỗi mãi. Ngoài ra dư luận cũng cho rằng ông tránh đề cập trực tiếp đến việc quân đội Nhật sử dụng phụ nữ làm nô lệ tình dục, còn gọi là "an ủi phụ" trong cuộc chiến.
Phản ứng trong khu vực về phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản phần lớn không hài lòng.
Tổng thống Nam Triều Tiên Park Geun Hye nói phát biểu của ông Abe "còn nhiều điều chưa thỏa đáng," nhưng bà nói có điểm tích cực là ông Abe tái khẳng định lời xin lỗi của các chính phủ tiền nhiệm vẫn giữ nguyên.
Nữ Tổng thống Park nói: "Tôi chú trọng vào điểm ông Abe nói rõ ràng với cộng đồng quốc tế rằng các nội các tiền nhiệm của ông nhìn nhận lịch sử sẽ không bị lay chuyển."
Bà Park cũng bày tỏ hy vọng Tokyo sẽ "giải quyết vấn đề an ủi phụ nhanh chóng và thỏa đáng."
Tại Bình Nhưỡng, Hãng thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao nước này gọi phát biểu của ông Abe là "một sự nhạo báng không thể tha thứ được đối với nhân dân Triều Tiên và một hành động lừa gạt cộng đồng quốc tế."
Tại Bắc Kinh, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng Thủ tướng Nhật Bản nên "thành khẩn xin lỗi người dân các nước bị xâm chiếm và dứt khoát đoạn tuyệt với lịch sử quân phiệt xâm lược, thay vì lẩn tránh vấn đề quan trọng này."
Mỹ, đồng minh thân cận của Nhật Bản, hoan nghênh phát biểu của ông Abe "bày tỏ hối tiếc sâu sắc về những gì mà Nhật Bản gây ra trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai, và cam kết của ông tiếp tục giữ vững sự nhìn nhận lịch sử của các chính phủ tiền nhiệm của ông," theo một thông cáo của Tòa Bạch Ốc.
Thông cáo nói tiếp: "Chúng tôi cũng đánh giá những cam kết của chính quyền của Thủ tướng Abe cho ý định của Nhật Bản mở rộng đóng góp cho sự thịnh vượng và nền hòa bình quốc tế trong những năm sắp tới."
Mặc dù ông Abe theo dự kiến không đến viếng đền thờ Yasukuni, ít nhất hai bộ trưởng trong nội các của ông đã đến viếng đền thờ này hôm thứ Bảy. Nhiều nhà lập pháp Nhật theo dự định cũng sẽ đến viếng đền thờ.
