HONG KONG —
Quốc hội của Trung Quốc từ lâu được xem là một cơ quan bù nhìn. Những người chỉ trích nói khi Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc nhóm họp, các đại biểu không làm việc gì nhiều mà chỉ ngồi yên ở phòng họp, đi loanh quanh, nghe phúc trình và đưa ra một ít lời than phiền. Tuy nhiên, theo tường trình của Thông tín viên VOA Rebecca Valli thì các thành viên tham dự kỳ họp thứ 60 tại thủ đô Bắc Kinh trong tuần này đang tìm cách thay đổi hình ảnh đó.
Khi được hỏi về nhận xét của công chúng đối với các nhà lập pháp tại một cuộc họp báo hồi đầu tuần này, phát ngôn viên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, bà Phó Oánh, nói đây có thể là sự hiểu lầm của công chúng đối với công việc của Quốc hội Trung Quốc.
Bà Phó nói trong một năm làm đại biểu quốc hội, bà đã tham dự nhiều cuộc họp. Bà nói những cuộc họp này quan trọng và rất có ý nghĩa.
Bà đưa ra ví dụ về việc các đại biểu đi thanh tra các trường họïc trên toàn quốc. Bà nói cuộc thăm dò này nhằm kiểm tra một điều khoản tu chính năm 2006 của bộ luật giáo dục cưỡng bách được thi hành như thế nào và công quỹ được chi tiêu như thế nào.
Trong những năm gần đây, dưới áp lực bởi công luận, chính phủ Trung Quốc đã cố gắng đưa ra hình ảnh của một quốc hội thật sự, nơi các đại biểu giống như những người họ đại diện và phản ảnh nguyện vọng của cử tri.
Con số các đảng viên, vốn chiếm đại đa số tại quốc hội, đã giảm dần trong vài năm qua và chính phủ dành một số ghế cho các công nhân nhập cư, nông dân và những đại diện khác của người dân bình thường.
Ông Lâm Phong, quyền khoa trưởng luật khoa của Đại học Thành phố Hong Kong, nhận định:
“Nếu nhìn vào các nhóm sắc tộc thiểu số khác nhau, hay những lãnh vực khác nhau trong chính phủ hay trong xã hội, tất cả đều có đại biểu. Tuy nhiên, một khi một kiến nghị được đưa ra thì tôi không chắc là kiến nghị này có thể tiến tới hay không.”
Theo hiến pháp, Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc có những quyền hành rộng rãi, từ tu chính luật lệ và hiến pháp, cho đến chấp thuận ngân sách quốc gia và bầu chọn các giới chức cao cấp. Tuy nhiên, nhiều quyền trong số các quyền đó chỉ tồn tại trên danh nghĩa mà thôi.
Các nhà phân tích tin là việc tranh luận thực sự về những chi tiết của các chính sách được thực hiện trước khi Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc nhóm họp và bên trong các cơ quan hành chánh và các bộ của Trung Quốc. Đó là lý do tại sao một số kiến nghị chỉ nằm trong giai đoạn dự thảo trong nhiều năm và chỉ được thông qua với đa số áp đảo sau khi được đưa ra lần chót tại Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc.
Trong kỳ họp hiện nay, các nhà lập pháp sẽ thảo luận 68 dự luật, nhưng theo dự liệu, họ sẽ không thông qua tất cả dự luật ngay tức thì. Thay vào đó, họ tự cho mình một thời hạn 5 năm để thông qua. Điều này không có nghĩa là các nhà lập pháp không cố gắng.
Ông Rory Truex đang làm luận án Tiến sĩ tại phân khoa khoa học chính trị trường đại học Yale và đã nghiên cứu về hoạt động của các đại biểu trong luận án của ông. Ông nhận thấy các đại biểu ngày càng năng động hơn và được huấn luyện tốt hơn. Ông nói:
“Trong năm nay có khoảng 9.000 ý kiến và kiến nghị khác nhau được đưa ra, cao hơn nhiều so với con số vài ngàn của 10 năm trước. Chính phủ thực sự chú tâm đến việc thúc đẩy các đại biểu thực sự làm việc.”
Bằng cách nhìn vào các tài liệu dùng để huấn luyện các đại biểu, ông Truex thấy trong danh sách các nhiệm vụ của đại biểu, việc phản ánh nguyện vọng của người dân đứng hàng đầu, trong khi bảo vệ quyền lợi của đảng chỉ đứng hàng thứ hai. Ông nhận định:
“Một cách mặc nhiên các đại biểu hiện nay biết là họ đại diện cho quyền lợi của đảng trước tiên. Tuy nhiên thỉnh thoảng chúng ta cũng thấy các đại biểu thực sự thi hành trách nhiệm đại biểu một cách rất nghiêm chỉnh và thực sự thách thức quyền hành của đảng.
Đây là trường hợp các kiến nghị đòi các giới chức phải tiết lộ tài sản của họ. Ông nói:
“Đây là một ví dụ thú vị vì nó chứng tỏ là thỉnh thoảng quyền lợi của đảng và quyền lợi của người dân mâu thuẫn với nhau và làm cho các đại biểu bị mắc kẹt ở giữa.”
Trong lúc nạn tham nhũng tràn lan trong xã hội, người dân phẫn nộ thường tập trung sự công kích của họ vào các giới chức mà theo qui định của Đảng Cộng sản là phải phục vụ nhân dân.
Một số các đại biểu đã yêu cầu thi hành những biện pháp để chính phủ minh bạch hơn. Trong số đó có một luật sư ở Trùng Khánh đã liên tục đề xuất dự luật minh bạch trong suốt 7 năm.
Các nhà phân tích tin là mặc dù tranh luận đã có được một số đà tiến trong những phiên họp kín, các nhà lãnh đạo lo ngại vấn đề này bị đẩy đi quá xa trong cái nhìn của quần chúng và chính quyền của ông Tập Cận Bình đã phạt tù những người làm như thế.
Mới đây, ông Hứa Chí Vĩnh, một nhà luật học và là người sáng lập Phong trào Công dân Mới, đã bị kết án 4 năm tù vì yêu cầu các nhà lãnh đạo cao cấp dẫn đầu trong việc công khai tài sản của mình.
Ông Hàn Đức Vân, đại biểu Trùng Khánh, đã vận động trong nhiều năm để quốc hội thông qua một dự luật về sự minh bạch. Ông nói với truyền thông Trung Quốc là ông không theo đuổi kiến nghị này nữa. Vào năm 2012 ông nhận được câu trả lời là các cơ quan liên hệ đang xem xét kỹ lưỡng dự luật này.
Cách thức các đại biểu được lựa chọn cũng giúp đảm bảo sự trung thành với đảng.
Dù có những cuộc bầu cử dân chủ tại cấp làng và thị trấn, những người ngoài đảng rất khó chiếm được ghế đại biểu ở địa phương, chứ đừng nói tới việc được làm đại biểu quốc hội. Về việc này, giáo sư Lâm Phong phát biểu như sau:
“Thỉnh thoảng bạn thấy những tin tức về một số ứng cử viên độc lập nào đó đắc cử. Tuy nhiên nếu nhìn một cách toàn diện, bạn sẽ thấy tỉ lệ phần trăm rất nhỏ trên toàn quốc.”
Ông Lâm Phong nói thêm vì những người này tiếp tục là thiểu số, nên họ không thể nào làm cho cuộc diện thay đổi.
Khi được hỏi về nhận xét của công chúng đối với các nhà lập pháp tại một cuộc họp báo hồi đầu tuần này, phát ngôn viên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, bà Phó Oánh, nói đây có thể là sự hiểu lầm của công chúng đối với công việc của Quốc hội Trung Quốc.
Bà Phó nói trong một năm làm đại biểu quốc hội, bà đã tham dự nhiều cuộc họp. Bà nói những cuộc họp này quan trọng và rất có ý nghĩa.
Bà đưa ra ví dụ về việc các đại biểu đi thanh tra các trường họïc trên toàn quốc. Bà nói cuộc thăm dò này nhằm kiểm tra một điều khoản tu chính năm 2006 của bộ luật giáo dục cưỡng bách được thi hành như thế nào và công quỹ được chi tiêu như thế nào.
Trong những năm gần đây, dưới áp lực bởi công luận, chính phủ Trung Quốc đã cố gắng đưa ra hình ảnh của một quốc hội thật sự, nơi các đại biểu giống như những người họ đại diện và phản ảnh nguyện vọng của cử tri.
Con số các đảng viên, vốn chiếm đại đa số tại quốc hội, đã giảm dần trong vài năm qua và chính phủ dành một số ghế cho các công nhân nhập cư, nông dân và những đại diện khác của người dân bình thường.
Ông Lâm Phong, quyền khoa trưởng luật khoa của Đại học Thành phố Hong Kong, nhận định:
“Nếu nhìn vào các nhóm sắc tộc thiểu số khác nhau, hay những lãnh vực khác nhau trong chính phủ hay trong xã hội, tất cả đều có đại biểu. Tuy nhiên, một khi một kiến nghị được đưa ra thì tôi không chắc là kiến nghị này có thể tiến tới hay không.”
Theo hiến pháp, Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc có những quyền hành rộng rãi, từ tu chính luật lệ và hiến pháp, cho đến chấp thuận ngân sách quốc gia và bầu chọn các giới chức cao cấp. Tuy nhiên, nhiều quyền trong số các quyền đó chỉ tồn tại trên danh nghĩa mà thôi.
Các nhà phân tích tin là việc tranh luận thực sự về những chi tiết của các chính sách được thực hiện trước khi Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc nhóm họp và bên trong các cơ quan hành chánh và các bộ của Trung Quốc. Đó là lý do tại sao một số kiến nghị chỉ nằm trong giai đoạn dự thảo trong nhiều năm và chỉ được thông qua với đa số áp đảo sau khi được đưa ra lần chót tại Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc.
Trong kỳ họp hiện nay, các nhà lập pháp sẽ thảo luận 68 dự luật, nhưng theo dự liệu, họ sẽ không thông qua tất cả dự luật ngay tức thì. Thay vào đó, họ tự cho mình một thời hạn 5 năm để thông qua. Điều này không có nghĩa là các nhà lập pháp không cố gắng.
Ông Rory Truex đang làm luận án Tiến sĩ tại phân khoa khoa học chính trị trường đại học Yale và đã nghiên cứu về hoạt động của các đại biểu trong luận án của ông. Ông nhận thấy các đại biểu ngày càng năng động hơn và được huấn luyện tốt hơn. Ông nói:
“Trong năm nay có khoảng 9.000 ý kiến và kiến nghị khác nhau được đưa ra, cao hơn nhiều so với con số vài ngàn của 10 năm trước. Chính phủ thực sự chú tâm đến việc thúc đẩy các đại biểu thực sự làm việc.”
Bằng cách nhìn vào các tài liệu dùng để huấn luyện các đại biểu, ông Truex thấy trong danh sách các nhiệm vụ của đại biểu, việc phản ánh nguyện vọng của người dân đứng hàng đầu, trong khi bảo vệ quyền lợi của đảng chỉ đứng hàng thứ hai. Ông nhận định:
“Một cách mặc nhiên các đại biểu hiện nay biết là họ đại diện cho quyền lợi của đảng trước tiên. Tuy nhiên thỉnh thoảng chúng ta cũng thấy các đại biểu thực sự thi hành trách nhiệm đại biểu một cách rất nghiêm chỉnh và thực sự thách thức quyền hành của đảng.
Đây là trường hợp các kiến nghị đòi các giới chức phải tiết lộ tài sản của họ. Ông nói:
“Đây là một ví dụ thú vị vì nó chứng tỏ là thỉnh thoảng quyền lợi của đảng và quyền lợi của người dân mâu thuẫn với nhau và làm cho các đại biểu bị mắc kẹt ở giữa.”
Trong lúc nạn tham nhũng tràn lan trong xã hội, người dân phẫn nộ thường tập trung sự công kích của họ vào các giới chức mà theo qui định của Đảng Cộng sản là phải phục vụ nhân dân.
Một số các đại biểu đã yêu cầu thi hành những biện pháp để chính phủ minh bạch hơn. Trong số đó có một luật sư ở Trùng Khánh đã liên tục đề xuất dự luật minh bạch trong suốt 7 năm.
Các nhà phân tích tin là mặc dù tranh luận đã có được một số đà tiến trong những phiên họp kín, các nhà lãnh đạo lo ngại vấn đề này bị đẩy đi quá xa trong cái nhìn của quần chúng và chính quyền của ông Tập Cận Bình đã phạt tù những người làm như thế.
Mới đây, ông Hứa Chí Vĩnh, một nhà luật học và là người sáng lập Phong trào Công dân Mới, đã bị kết án 4 năm tù vì yêu cầu các nhà lãnh đạo cao cấp dẫn đầu trong việc công khai tài sản của mình.
Ông Hàn Đức Vân, đại biểu Trùng Khánh, đã vận động trong nhiều năm để quốc hội thông qua một dự luật về sự minh bạch. Ông nói với truyền thông Trung Quốc là ông không theo đuổi kiến nghị này nữa. Vào năm 2012 ông nhận được câu trả lời là các cơ quan liên hệ đang xem xét kỹ lưỡng dự luật này.
Cách thức các đại biểu được lựa chọn cũng giúp đảm bảo sự trung thành với đảng.
Dù có những cuộc bầu cử dân chủ tại cấp làng và thị trấn, những người ngoài đảng rất khó chiếm được ghế đại biểu ở địa phương, chứ đừng nói tới việc được làm đại biểu quốc hội. Về việc này, giáo sư Lâm Phong phát biểu như sau:
“Thỉnh thoảng bạn thấy những tin tức về một số ứng cử viên độc lập nào đó đắc cử. Tuy nhiên nếu nhìn một cách toàn diện, bạn sẽ thấy tỉ lệ phần trăm rất nhỏ trên toàn quốc.”
Ông Lâm Phong nói thêm vì những người này tiếp tục là thiểu số, nên họ không thể nào làm cho cuộc diện thay đổi.
