Một tòa án quân sự ở Việt Nam hôm 29/12 tuyên phạt Chủ tịch Công ty Việt Á Phan Quốc Việt 25 năm tù giam, mức án cao nhất cho các bị cáo bị đưa ra xét xử trong vụ án đầu tiên của đại án nâng khống giá kit xét nghiệm COVID-19, vốn ‘gây rúng động’ cả hệ thống y tế Việt Nam.
Công ty tư nhân Việt Á do ông Việt đứng đầu bị cáo buộc đã hối lộ hơn 106 tỷ đồng để mua chuộc nhiều quan chức và thổi giá các bộ xét nghiệm khi bán cho các cơ quan nhà nước và các cơ sở y tế công lập trong lúc đại dịch COVID lên đến đỉnh điểm ở Việt Nam. Việc này được cho là đã gây hại hơn 1.235 tỷ đồng, trong đó thiệt hại cho ngân sách nhà nước là hơn 402 tỷ đồng.
Vụ án được Cảnh sát Điều tra của Bộ Công an khởi tố vào tháng 12/2021. Ông Việt nằm trong số 60 người bị bắt giam, khởi tố trong vụ án được đưa vào diện theo dõi, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long và Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh là những người có chức vụ cao nhất trong vụ đại án này bị khởi tố.
Sau ba ngày xét xử, Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội hôm 29/12 tuyên án đối với 7 bị cáo trong vụ án liên quan đến Học viện Quân y của Bộ Quốc phòng Việt Nam và công ty Việt Á cùng các đơn vị liên quan, theo truyền thông trong nước.
Ghi nhận của Vietnam Plus cho biết ông Việt bị tuyên 15 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và 10 năm tù về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”, với tổng hình phạt là 25 năm tù giam.
Người đứng đầu Việt Á bị cáo buộc là đã “thông đồng” với ông Trịnh Thanh Hùng, phó vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ các ngành Kinh tế-Kỹ thuật của Bộ Khoa học và Cộng nghệ, và ông Hồ Anh Sơn, thượng tá quân đội làm phó giám đốc Viện Nghiên cứu Y dược học Quân sự của Học viện Quân y, dùng kit xét nghiệm của Việt Á cung cấp đưa đi thử nghiệm, nghiệm thu đề tài trái pháp luật, theo Tuổi Trẻ.
Ông Việt còn bị cho là đã “vì vụ lợi cá nhân, muốn bán được nhiều kit thu nhiều lợi nhuận nên để Học viện Quân y nhận kít, lập các văn bản trước rồi hợp thức hóa sau” và sau đó “chi tiền ‘hoa hồng’ cho các bị cáo khác.”
Ông Hùng bị tuyên 15 năm tù trong khi ông Sơn bị kết án 12 năm, cùng với tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.”
Theo Hội đồng xét xử, được Vietnam Plus trích dẫn, ông Hùng đã thông đồng với ông Việt và ông Sơn để đưa Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á vào tham gia đề tài với vai trò là cơ quan phối hợp, sản xuất 20.000 kit xét nghiệm thử nghiệm, sau đó để công ty này được cấp phép, sản xuất thương mại trái pháp luật sản phẩm này. Ông Hùng bị cáo buộc nhận 350.000 USD từ ông Việt trong vụ thông đồng này.
Còn ông Sơn, theo HĐXX được Tuổi Trẻ trích dẫn, vị thượng tá quân đội này thông đồng với ông Hùng và ông Việt sử dụng kit của Việt Á để cung cấp, đưa đi thử nghiệm đề tài trái pháp luật. Ông Sơn là người được Học viện Quân y phân công nghiên cứu đề tài làm kít xét nghiệm với khoản kinh phí khoảng 18 tỷ đồng nhưng thay vào đó đã dùng kit test của Việt Á để đưa đi thử nghiệm.
Tại phiên tòa, ông Sơn nhận sai phạm và xin lỗi cũng như xin không bị phát mại căn hộ chung cư “đang là chốn dung thân duy nhất của gia đình” ông, theo Tuổi Trẻ.
Ông Hùng cũng thừa nhận sai phạm và “rất ăn năn hối cải” nhưng cho rằng mục đích của ông vì “trách nhiệm với đất nước” khi muốn “có kit test sớm nhất, nhanh nhất, chất lượng nhất để sẵn sàng tham gia phòng chống dịch” trong quá trình phê duyệt, triển khai đề tài cấp quốc gia nghiên cứu bộ xét nghiệm COVID.
Nói lời sau cùng tại phiên tòa hôm 28/12, ông Việt được VietNamNet trích lời thừa nhận sai phạm nhưng mong HĐXX “xem xét công trạng, bối cảnh phạm tội” khi “vì lợi ích chung của đất nước” để cho hình phạt nhẹ nhất.
Các bị cáo còn lại trong vụ xét xử hôm 29/12 nhận các mức án từ 4 đến 7 năm tù.
Một đại biểu Quốc hội Việt Nam vào năm ngoái nói trước nghị trường rằng đại án Việt Á là một “quả bom” gây rúng động cả hệ thống y tế trong nước trong bối cảnh việc chống tham nhũng gây ra tâm lý “sợ thanh tra, kiểm tra”, không dám làm, không dám mua và thái độ “cứ nhìn vào đâu là thấy tiêu cực ở đó” của các bệnh viện và cơ sở y tế, theo VietNamNet.
Vụ Việt Á cũng làm nổi lên hiện tượng “sân sau” của ngành y tế Việt Nam, trong đó một loạt cán bộ ở các trung tâm Kiểm soát bệnh tật của các tỉnh thành bị bắt giam và khởi tố vì “gian lận” trong việc mua bán thiết bị y tế.
Cơ quan điều tra của Bộ Công an vào tháng 10 đã quyết định không xem xét trách nhiệm hình sự đối với một bộ trưởng và nhiều thứ trưởng vì VKSND Tối cao cho rằng họ “không được hưởng lợi” trong vụ án, vốn gây bức xúc trong quần chúng nhân dân ở Việt Nam.
Việc xét xử đại án Việt Á sẽ tiếp tục vào đầu tháng 1 năm sau khi 38 bị cáo, trong đó có ông Việt cùng hai bộ trưởng Long và Ngọc Anh, sẽ bị đưa ra trước vành móng ngựa. Trong vụ án tiếp theo của đại án này, ông Việt sẽ bị xử với hai cáo buộc, gồm “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” và “Đưa hối lộ.” Trong khi đó cựu bộ trưởng Y tế bị đưa ra xét xử tội “Nhận hối lộ” còn cựu bộ trưởng Khoa học và Công nghệ sẽ bị xử với các buộc “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.”
Diễn đàn