Sự kiện chính phủ liên bang Hoa Kỳ đóng cửa đã hơn một tuần nói lên một điều là Đảng Cộng hòa không muốn thi hành luật cải tổ y tế của Tổng thống Barack Obama, một chính sách đưa Mỹ tiến một bước gần hơn với chủ nghĩa xã hội.
Đây không phải lần đầu tiên lãnh đạo liên bang đối đầu với sự việc như thế. Dưới thời Tổng thống Ronald Reagan, nhiều lần chính quyền đã đóng cửa vì Bạch Ốc và Quốc hội không đạt đồng thuận ngân sách.
Lần sau cùng xảy ra đầu năm 1996, dưới thời Tổng thống Bill Clinton và kéo dài hơn ba tuần.
Từ thứ Ba tuần trước, trong số 800 nghìn công chức liên bang có đến một phần ba phải tạm ngưng việc vì nhà nước không có tiền trả lương do bởi Quốc hội không thông qua ngân sách 2013-14, bắt đầu ngày 1-10.
Nhiều công chức vẫn tiếp tục làm việc vì họ là nhân viên cần thiết hay biệt lệ theo qui định của Sở Quản lý và Ngân sách, nghĩa là dù chính phủ không có tiền những nhân viên này vẫn không được ngừng việc. Nơi có đông công chức phải nghỉ là Bộ Giáo dục, Cơ quan Quản lý Công viên Quốc gia, Cơ quan Bảo trì đền đài, Viện Y tế Quốc gia và Cơ quan Hành chính Cựu Chiến binh.
Tại San Francisco, từ sáng thứ Ba tuần rồi những chuyến tàu không chở du khách ra đảo nhà tù Alcatraz vì địa điểm du lịch này trực thuộc liên bang nên đóng cửa, cũng như nhiều đền đài tưởng niệm ở Thủ đô Washington.
Ở miền tây nước Mỹ các công viên quốc gia Muir Woods, Yosemite, Zion, Grand Canyon cũng không mở cửa. San Francisco mỗi ngày có khoảng 5 nghìn du khách ra thăm đảo nhà tù Alcatraz, mỗi vé tham quan 35 đô-la, như thế là thiệt hại tài chánh đáng kể cho kinh tế địa phương.
Trong khi đó trường học vẫn mở cửa, sinh viên có thể chậm nhận được tiền trợ giúp tài chánh, cũng như phiếu sữa cho trẻ em có thể bị trễ. Việc kiểm soát thực phẩm và bệnh sẽ không thường xuyên như trước, hay những hoạt động theo dõi động đất không còn liên tục. Nhưng nhìn chung chưa thấy ảnh hưởng lan rộng vào đời sống dân chúng.
Chính phủ không có tiền vì trong ngày 30-9 Hạ viện do Đảng Cộng hoà nắm đa số đã biểu quyết chấp thuận một dự luật ngân sách trong đó rút lại chi tiêu cho Obamacare nếu không hoãn thi hành chính sách này một năm. Thượng viện do Đảng Dân chủ nắm đa số không đồng ý nên ngân sách không có.
Tuy chính quyền liên bang đóng cửa, nhưng không thể để cho an ninh nước Mỹ bị đe dọa nên Quốc hội thông qua ngân sách tạm để trả lương cho binh lính, nhân viên bộ nội an, cơ quan kiểm soát không lưu và cho các vị đại diện dân ở Quốc hội. Dân chúng nhiều người bực mình khi các dân cử vẫn tiếp tục được nhận lương vì chính họ gây ra việc đóng cửa chính phủ.
Với quyết định không muốn Obamacare được thi hành, Hạ viện một lần nữa, sau hơn 40 lần trong ba năm qua, đã đưa ra những dự luật nhằm ngăn cản hay khai tử chính sách y tế của Tổng thống Obama, một ưu tiên đối nội của ông từ khi nhậm chức tổng thống tháng 1-2009.
Luật có tên chính thức là Patient Protection and Affordable Care Act, thường được gọi là Obamacare, đã có hiệu lực từng phần từ ba năm qua và đến ngày 1-1-14 mọi người dân phải có bảo hiểm y tế.
Trước Obamacare, 85% dân Mỹ đã có bảo hiểm y tế và số người không có là khoảng 50 triệu. Tuy nhiên, ai không có bảo hiểm trong trường hợp khẩn cấp vẫn được chữa trị tại những cơ sở y tế công.
Với Obamacare, mọi người dân sẽ được mua bảo hiểm y tế và có thể nhận được trợ cấp bảo hiểm tùy theo mức thu nhập.
Một người với lương 11.490 đô-la một năm hay một hộ 4 người có thu nhập 23.550 đô-la được coi là thành phần nghèo nhất. Nhân số thu nhập với hệ số 4 sẽ thành mức cao nhất để được chính phủ trợ cấp tài chánh mua bảo biểm y tế. Như thế một cá nhân với thu nhập dưới mức 45.960 đô-la một năm, hay 94.200 đô-la cho một gia đình bốn người, sẽ được trợ giúp tài chánh ít nhiều để mua bảo hiểm. Chính phủ sẽ trợ giúp càng nhiều nếu thu nhập càng thấp.
Nhìn chung, Obamacare giúp thành phần nghèo và trung lưu trả chi phí bảo hiểm sức khoẻ, nếu quá 8% mức thu nhập, để vừa với mức lương và đảm bảo khi lâm trọng bệnh không bị khánh tận vì bệnh phí. Hiện nay bảo hiểm y tế cho một hộ bốn người ở California là khoảng 15 nghìn đô-la một năm.
Obamacare sau khi ban hành vào tháng 3-2010 đã bị kiện lên Tối cao Pháp viện và phải chỉnh sửa để cuối cùng không vi phạm hiến pháp vì chính sách thuế hay vì sự ép buộc mọi người dân phải mua bảo hiểm.
Bảo hiểm y tế toàn dân đã là nỗ lực của Đảng Dân chủ từ bốn thập niên qua. Cố Thượng Nghị sĩ Edward Kennedy đã đệ trình dự luật tương tự tại Quốc hội cuối thập niên 1970. Đến thập niên 1990 Đệ Nhất Phu nhân Hilary Clinton cũng vận động cho một chính sách y tế toàn dân nhưng cũng không thành công.
Năm 2009, dù Hạ viện với đa số dân biểu Dân chủ, dự luật này đã bị đánh bại nhiều lần vì đại đa số dân cử Cộng hoà mạnh mẽ phản đối, trong khi đó một số dân cử Dân chủ cũng không đồng ý với kế hoạch của Tổng thống Obama.
Sau nhiều thương lượng giữa hành pháp và lập pháp, Obamacare được ban hành năm 2010 nhưng chỉ được từ từ áp dụng từng giai đoạn. Dù đã thành luật, phải một thập niên nữa Obamacare mới được áp dụng hoàn toàn.
Có hiệu lực đầu tiên là cho con em trong gia đình được tiếp tục đứng trong chính sách bảo hiểm y tế của cha mẹ cho đến khi 26 tuổi.
Tiếp theo là điều khoản không được từ chối bán bảo hiểm hay bán với giá cao hơn bình thường vì một người nào đã có bệnh từ trước.
Rồi đến những công ty hay cơ sở thương mại với 25 công nhân làm việc toàn thời gian, ít nhất 30 giờ một tuần, chủ nhân bắt buộc phải mua bảo hiểm y tế cho nhân viên. Đây là luận điểm phe chống Obamacare nhắm vào vì cho rằng như thế nhiều chủ sẽ không muốn thuê nhân công làm việc toàn thời gian vì phải trả bảo hiểm y tế cho họ. Không thuê thêm nhân công sẽ ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế.
Thực ra chỉ những cơ sở với 50 nhân viên trở lên luật mới buộc chủ nhân phải mua bảo hiểm y tế cho công nhân. Những nơi có 25 nhân viên, với số lương trung bình một năm ít hơn 50 nghìn đô-la, chính phủ sẽ trợ giúp tài chánh để chủ mua bảo hiểm cho người làm.
Phần tiếp của Obamacare đang gây bế tắc trong chính quyền là dân phải có bảo hiểm y tế kể từ đầu năm 2014. Ngày 1-10-2013 là thời điểm mở ra để cho những ai muốn tìm mua bảo hiểm qua các công ty với sự tài trợ của liên bang. Ai không có bảo hiểm sẽ phải đóng phạt.
Chính quyền liên bang ngưng làm việc đến nay đã hơn một tuần. Tối thứ Tư tuần trước Tổng thống Obama có mời lãnh đạo hai đảng vào Bạch Ốc để thảo luận. Sau 90 phút gặp gỡ cùng Chủ tịch Hạ viện John Boehner (Cộng hoà), trưởng khối thiểu số Hạ viện Nancy Pelosi (Dân chủ) và trưởng khối đa số tại Thượng viện Harry Reid (Dân chủ), cuộc họp không đem đến kết quả nào. Hai đảng tiếp tục đổ lỗi cho nhau và không bên nào muốn nhượng bộ.
Đảng Cộng hòa vẫn còn bực vì Obamacare đã thành luật. Chính sách của Tổng thống Obama trong những năm qua chứng tỏ ông nghiêng về cánh trái Đảng Dân chủ và đang gặp chống đối mạnh mẽ từ những dân biểu cực hữu thuộc nhóm Tea Party trong Đảng Cộng hoà vì cho rằng sẽ tốn nhiều ngân sách để chi trả cho luật này.
Nhiều người cho rằng Tổng thống Obama có khuynh hướng theo chủ nghĩa xã hội. Chính sách thuế và bảo hiểm y tế của ông phản ánh điều đó. Một người Mỹ có thu nhập trên 150 nghìn đô-la một năm, 250 nghìn hay nhiều hơn cho một cặp vợ chồng nay sẽ phải trả thuế cao hơn. Luật mới cũng đánh thuế nhiều hơn vào các dụng cụ y khoa. Bây giờ mọi người dân lại có bảo hiểm y tế. Như thế Hoa Kỳ đang gần giống với các nước bắc Âu, Anh, Pháp. Đó là khuynh hướng nhằm tiến đến một xã hội công bằng hơn.
Về giáo dục, học sinh Mỹ đi học đến lớp 12 hoàn toàn miễn phí. Chỉ còn học phí đại học là quá cao. Nếu lệ phí giáo dục đại học thấp hay miễn phí như ở nhiều nước khác thì Hoa Kỳ đang tiến tới thiên đường xã hội chủ nghĩa.
Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả. Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
Đây không phải lần đầu tiên lãnh đạo liên bang đối đầu với sự việc như thế. Dưới thời Tổng thống Ronald Reagan, nhiều lần chính quyền đã đóng cửa vì Bạch Ốc và Quốc hội không đạt đồng thuận ngân sách.
Lần sau cùng xảy ra đầu năm 1996, dưới thời Tổng thống Bill Clinton và kéo dài hơn ba tuần.
Từ thứ Ba tuần trước, trong số 800 nghìn công chức liên bang có đến một phần ba phải tạm ngưng việc vì nhà nước không có tiền trả lương do bởi Quốc hội không thông qua ngân sách 2013-14, bắt đầu ngày 1-10.
Nhiều công chức vẫn tiếp tục làm việc vì họ là nhân viên cần thiết hay biệt lệ theo qui định của Sở Quản lý và Ngân sách, nghĩa là dù chính phủ không có tiền những nhân viên này vẫn không được ngừng việc. Nơi có đông công chức phải nghỉ là Bộ Giáo dục, Cơ quan Quản lý Công viên Quốc gia, Cơ quan Bảo trì đền đài, Viện Y tế Quốc gia và Cơ quan Hành chính Cựu Chiến binh.
Tại San Francisco, từ sáng thứ Ba tuần rồi những chuyến tàu không chở du khách ra đảo nhà tù Alcatraz vì địa điểm du lịch này trực thuộc liên bang nên đóng cửa, cũng như nhiều đền đài tưởng niệm ở Thủ đô Washington.
Ở miền tây nước Mỹ các công viên quốc gia Muir Woods, Yosemite, Zion, Grand Canyon cũng không mở cửa. San Francisco mỗi ngày có khoảng 5 nghìn du khách ra thăm đảo nhà tù Alcatraz, mỗi vé tham quan 35 đô-la, như thế là thiệt hại tài chánh đáng kể cho kinh tế địa phương.
Trong khi đó trường học vẫn mở cửa, sinh viên có thể chậm nhận được tiền trợ giúp tài chánh, cũng như phiếu sữa cho trẻ em có thể bị trễ. Việc kiểm soát thực phẩm và bệnh sẽ không thường xuyên như trước, hay những hoạt động theo dõi động đất không còn liên tục. Nhưng nhìn chung chưa thấy ảnh hưởng lan rộng vào đời sống dân chúng.
Chính phủ không có tiền vì trong ngày 30-9 Hạ viện do Đảng Cộng hoà nắm đa số đã biểu quyết chấp thuận một dự luật ngân sách trong đó rút lại chi tiêu cho Obamacare nếu không hoãn thi hành chính sách này một năm. Thượng viện do Đảng Dân chủ nắm đa số không đồng ý nên ngân sách không có.
Tuy chính quyền liên bang đóng cửa, nhưng không thể để cho an ninh nước Mỹ bị đe dọa nên Quốc hội thông qua ngân sách tạm để trả lương cho binh lính, nhân viên bộ nội an, cơ quan kiểm soát không lưu và cho các vị đại diện dân ở Quốc hội. Dân chúng nhiều người bực mình khi các dân cử vẫn tiếp tục được nhận lương vì chính họ gây ra việc đóng cửa chính phủ.
Với quyết định không muốn Obamacare được thi hành, Hạ viện một lần nữa, sau hơn 40 lần trong ba năm qua, đã đưa ra những dự luật nhằm ngăn cản hay khai tử chính sách y tế của Tổng thống Obama, một ưu tiên đối nội của ông từ khi nhậm chức tổng thống tháng 1-2009.
Luật có tên chính thức là Patient Protection and Affordable Care Act, thường được gọi là Obamacare, đã có hiệu lực từng phần từ ba năm qua và đến ngày 1-1-14 mọi người dân phải có bảo hiểm y tế.
Trước Obamacare, 85% dân Mỹ đã có bảo hiểm y tế và số người không có là khoảng 50 triệu. Tuy nhiên, ai không có bảo hiểm trong trường hợp khẩn cấp vẫn được chữa trị tại những cơ sở y tế công.
Với Obamacare, mọi người dân sẽ được mua bảo hiểm y tế và có thể nhận được trợ cấp bảo hiểm tùy theo mức thu nhập.
Một người với lương 11.490 đô-la một năm hay một hộ 4 người có thu nhập 23.550 đô-la được coi là thành phần nghèo nhất. Nhân số thu nhập với hệ số 4 sẽ thành mức cao nhất để được chính phủ trợ cấp tài chánh mua bảo biểm y tế. Như thế một cá nhân với thu nhập dưới mức 45.960 đô-la một năm, hay 94.200 đô-la cho một gia đình bốn người, sẽ được trợ giúp tài chánh ít nhiều để mua bảo hiểm. Chính phủ sẽ trợ giúp càng nhiều nếu thu nhập càng thấp.
Nhìn chung, Obamacare giúp thành phần nghèo và trung lưu trả chi phí bảo hiểm sức khoẻ, nếu quá 8% mức thu nhập, để vừa với mức lương và đảm bảo khi lâm trọng bệnh không bị khánh tận vì bệnh phí. Hiện nay bảo hiểm y tế cho một hộ bốn người ở California là khoảng 15 nghìn đô-la một năm.
Obamacare sau khi ban hành vào tháng 3-2010 đã bị kiện lên Tối cao Pháp viện và phải chỉnh sửa để cuối cùng không vi phạm hiến pháp vì chính sách thuế hay vì sự ép buộc mọi người dân phải mua bảo hiểm.
Bảo hiểm y tế toàn dân đã là nỗ lực của Đảng Dân chủ từ bốn thập niên qua. Cố Thượng Nghị sĩ Edward Kennedy đã đệ trình dự luật tương tự tại Quốc hội cuối thập niên 1970. Đến thập niên 1990 Đệ Nhất Phu nhân Hilary Clinton cũng vận động cho một chính sách y tế toàn dân nhưng cũng không thành công.
Năm 2009, dù Hạ viện với đa số dân biểu Dân chủ, dự luật này đã bị đánh bại nhiều lần vì đại đa số dân cử Cộng hoà mạnh mẽ phản đối, trong khi đó một số dân cử Dân chủ cũng không đồng ý với kế hoạch của Tổng thống Obama.
Sau nhiều thương lượng giữa hành pháp và lập pháp, Obamacare được ban hành năm 2010 nhưng chỉ được từ từ áp dụng từng giai đoạn. Dù đã thành luật, phải một thập niên nữa Obamacare mới được áp dụng hoàn toàn.
Có hiệu lực đầu tiên là cho con em trong gia đình được tiếp tục đứng trong chính sách bảo hiểm y tế của cha mẹ cho đến khi 26 tuổi.
Tiếp theo là điều khoản không được từ chối bán bảo hiểm hay bán với giá cao hơn bình thường vì một người nào đã có bệnh từ trước.
Rồi đến những công ty hay cơ sở thương mại với 25 công nhân làm việc toàn thời gian, ít nhất 30 giờ một tuần, chủ nhân bắt buộc phải mua bảo hiểm y tế cho nhân viên. Đây là luận điểm phe chống Obamacare nhắm vào vì cho rằng như thế nhiều chủ sẽ không muốn thuê nhân công làm việc toàn thời gian vì phải trả bảo hiểm y tế cho họ. Không thuê thêm nhân công sẽ ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế.
Thực ra chỉ những cơ sở với 50 nhân viên trở lên luật mới buộc chủ nhân phải mua bảo hiểm y tế cho công nhân. Những nơi có 25 nhân viên, với số lương trung bình một năm ít hơn 50 nghìn đô-la, chính phủ sẽ trợ giúp tài chánh để chủ mua bảo hiểm cho người làm.
Phần tiếp của Obamacare đang gây bế tắc trong chính quyền là dân phải có bảo hiểm y tế kể từ đầu năm 2014. Ngày 1-10-2013 là thời điểm mở ra để cho những ai muốn tìm mua bảo hiểm qua các công ty với sự tài trợ của liên bang. Ai không có bảo hiểm sẽ phải đóng phạt.
Chính quyền liên bang ngưng làm việc đến nay đã hơn một tuần. Tối thứ Tư tuần trước Tổng thống Obama có mời lãnh đạo hai đảng vào Bạch Ốc để thảo luận. Sau 90 phút gặp gỡ cùng Chủ tịch Hạ viện John Boehner (Cộng hoà), trưởng khối thiểu số Hạ viện Nancy Pelosi (Dân chủ) và trưởng khối đa số tại Thượng viện Harry Reid (Dân chủ), cuộc họp không đem đến kết quả nào. Hai đảng tiếp tục đổ lỗi cho nhau và không bên nào muốn nhượng bộ.
Đảng Cộng hòa vẫn còn bực vì Obamacare đã thành luật. Chính sách của Tổng thống Obama trong những năm qua chứng tỏ ông nghiêng về cánh trái Đảng Dân chủ và đang gặp chống đối mạnh mẽ từ những dân biểu cực hữu thuộc nhóm Tea Party trong Đảng Cộng hoà vì cho rằng sẽ tốn nhiều ngân sách để chi trả cho luật này.
Nhiều người cho rằng Tổng thống Obama có khuynh hướng theo chủ nghĩa xã hội. Chính sách thuế và bảo hiểm y tế của ông phản ánh điều đó. Một người Mỹ có thu nhập trên 150 nghìn đô-la một năm, 250 nghìn hay nhiều hơn cho một cặp vợ chồng nay sẽ phải trả thuế cao hơn. Luật mới cũng đánh thuế nhiều hơn vào các dụng cụ y khoa. Bây giờ mọi người dân lại có bảo hiểm y tế. Như thế Hoa Kỳ đang gần giống với các nước bắc Âu, Anh, Pháp. Đó là khuynh hướng nhằm tiến đến một xã hội công bằng hơn.
Về giáo dục, học sinh Mỹ đi học đến lớp 12 hoàn toàn miễn phí. Chỉ còn học phí đại học là quá cao. Nếu lệ phí giáo dục đại học thấp hay miễn phí như ở nhiều nước khác thì Hoa Kỳ đang tiến tới thiên đường xã hội chủ nghĩa.
Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả. Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
