Chính quyền Trump đã lặng lẽ đình chỉ nỗ lực trục xuất một số người nhập cư gốc Việt sinh sống ở Mỹ nhiều năm qua, trong một sự dịch chuyển chính sách đáng chú ý được hé lộ trong một phán quyết của tòa án ở California, báo The New York Times đưa tin hôm thứ Năm.
Năm ngoái, chính quyền đã bắt đầu câu lưu những người nhập cư lâu năm đến từ Việt Nam, Campuchia và các nước khác và chuẩn bị trục xuất họ. Một số người có thẻ xanh nhưng chưa được nhập quốc tịch, và phần lớn trong số này từng phạm tội hình sự trong quá khứ.
Nhưng Mỹ đã kí với Việt Nam một thỏa thuận vào năm 2008 nói rằng những người Việt Nam đến Mỹ trước ngày 12 tháng 7 năm 1995 - ngày mà hai nước cựu thù thời chiến tái lập quan hệ ngoại giao - sẽ không bị trục xuất.
Chính quyền Trump đơn phương quyết định diễn giải lại thỏa thuận này theo một hướng khác, nói rằng những người bị kết tội hình sự thì không được bảo vệ. Chính quyền bắt đầu thúc ép Việt Nam nhận lại một số người đến Mỹ trước năm 1995.
Nhiều người nhập cư bị đưa vào diện trục xuất đã bị giam giữ suốt nhiều tháng bởi Cơ quan Thi hành Di trú và Hải quan (ICE). Điều này đã khơi ra một vụ kiện tập thể chống lại chính quyền Trump vào đầu năm nay.
Trong một phán quyết một phần xác chứng vụ kiện tập thể, Thẩm phán Cormac J. Carney của Tòa án Liên bang Hoa Kỳ Khu vực Trung tâm California cho biết chính quyền Trump nói với tòa án rằng họ đã đạt được một thỏa thuận với Việt Nam vào tháng 8 mà theo đó “việc trục xuất những người Việt Nam đến trước năm 1995 có phần chắc sẽ không diễn ra,” tờ Times cho biết.
Ông cho biết chính quyền đã nói với tòa án rằng họ sẽ bắt đầu thả nhiều người bị giam giữ và trong một số trường hợp bị giam giữ suốt nhiều tháng chờ chấp thuận trục xuất. Báo Times cho biết văn phòng của Thẩm phán Carney từ chối bình luận về vụ việc.
Một phát ngôn viên của Bộ An ninh Nội địa, Katie Waldman, xác nhận với báo này rằng việc trục xuất những người nhập cư gốc Việt này không được cân nhắc nữa vào thời điểm hiện tại. Nhưng bà mô tả sự chống đối chính sách này là nguy hiểm, nói rằng “những lỗ hổng nguy hiểm và những quyết định sai lầm của tòa án” đang buộc chính phủ phải thả “những người ngoại quốc phạm tội này” thay vì trục xuất họ.
Một phán quyết của Tòa án Tối cao năm 2001 xác định rằng chính phủ không thể giam giữ những người nhập cư hơn 180 ngày nếu việc trục xuất “có phần chắc sẽ không diễn ra.” Tính đến ngày 15 tháng 10, 28 người nhập cư gốc Việt đến Mỹ trước 1995 vẫn bị ICE giam giữ; bốn người đã bị giam hơn 90 ngày.
Báo Times cho biết khi họ hỏi tại sao ICE lại giam giữ những người không thể bị trục xuất - và liệu cơ quan này có định thả họ hay không - một phát ngôn viên của cơ quan, Brendan Raedy, nói rằng họ không bình luận về những vụ kiện đang chờ xét xử. Khi được yêu cầu xác nhận số người Việt Nam nhập cư trước năm 1995 hiện đang bị giam giữ, ông này nói họ không thống kê con số đó, theo báo Times.
Tờ báo cũng cho biết các quan chức Bộ Tư pháp không trả lời nhiều yêu cầu xin bình luận giải thích cơ sở pháp lí của họ cho việc tiếp tục các vụ giam giữ này.
Tin cho hay quyết định trục xuất những người Việt đến trước năm 1995 vào năm ngoái đã khiến đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Ted Osius, phẫn nộ. Báo Times đưa tin ông Osius bị đình chỉ chức vụ vào mùa thu năm ngoái và sau đó từ chức khỏi Bộ Ngoại giao. Ông mô tả nỗ lực trục xuất này là một sự thất hứa đối với các gia đình Việt Nam Cộng hòa vốn là đồng minh của Mỹ trong chiến tranh và rằng họ sẽ không an toàn khi ở Việt Nam.
