ISLAMABAD —
Một cuộc kiểm tra của Hoa Kỳ về hàng tỷ đôla tiền viện trợ để tái thiết Afghanistan thời kỳ hậu chiến cho thấy nhiều dự án chứa đầy các vấn đề quy hoạch kém, giám sát không chặt chẽ và thiếu trách nhiệm. Thông tín viên của đài VOA Sharon Behn xem xét một số dự án để đánh giá xem thất bại của chúng ảnh hưởng ra sao tới chính sách của Mỹ ở Afghanistan, và ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.
Từ năm 2009, chính phủ Hoa Kỳ đã dành 32 triệu đôla cho một dự án nhằm ngăn chặn các phần tử nổi dậy gài bom trên đường. Nhưng theo Tổng thanh tra đặc biệt của Mỹ về vấn đề tái thiết Afghanistan, không ai biết được công việc đã được hoàn thành tới mức nào.
Trong phúc trình gửi tới Quốc hội hồi tháng Bảy, Tổng thanh tra John Sopko nói rằng không thể xác nhận con số hợp đồng đã được trao cho dự án hay liệu các thiết bị yêu cầu có được lắp đặt tại khoảng 2500 địa điểm hay không. Theo báo cáo này, đây là một trong các trường hợp thiếu sự giám sát.
Trong một trường hợp, tổng thanh tra phát hiện rằng không hề cần đến một tòa nhà quân sự trị giá 34 triệu đôla ở tỉnh Helmand. Tòa nhà này có thể chưa từng được sử dụng và có thể phải phá bỏ.
Trong một vụ khác, Bộ Quốc phòng Mỹ chuẩn bị chi gần 772 triệu đôla để mua máy bay mà Quân đội quốc gia Afghanistan hiện không thể điều hành hoặc duy trì.
Ông Sopko cũng nói với Quốc hội rằng chương trình tái ổn định Afghanistan trị giá 47 triệu đôla của USAID nhiều lần bị trì hoãn và không đáp ứng các mục tiêu của hợp đồng.
Giám đốc chương trình của USAID tại Kabul, Mike McCord, nói với đài VOA rằng cơ quan này đã phản hồi trước các quan ngại từ vụ kiểm toán nhưng ông ‘không cảm thấy thoải mái’ để nói chi tiết về những gì đã làm. Ông bảo vệ chương trình vừa kể.
Ông McCord nói: “Chúng tôi tự hào về nó. Chúng tôi nghĩ rằng chương trình này đã làm rất tốt và mang lại sự thay đổi trong cuộc sống của các cộng đồng địa phương và đang thực sự trợ giúp đối phó với một trong các vấn đề lớn liên quan tới ổn định, đó là khả năng đáp ứng các nhu cầu của cộng đồng của các chính quyền địa phương”.
Theo USAID, chương trình đã ‘kết nối’ với khoảng 2,000 giới chức và lãnh đạo cộng đồng. Nhưng công tác kiểm toán cho thấy không một khoản tiền nào đã được cấp cho các khoản tài trợ cho các dự án tại cộng đồng như nêu ra trong các hợp đồng.
Những người tham gia một trong các chương trình của khu vực nói rằng họ thấy các hội thảo về lập kế hoạch tẻ nhạt.
Kết cục là phúc trình của tổng thanh tra nói rằng “chương trình có nguy cơ không đáp ứng các mục tiêu được nêu rõ nhằm thúc đẩy ổn định và cải thiện cái nhìn của người dân Afghanistan về chính phủ”.
Trong một phúc trình hồi tháng Tư, một cuộc kiểm toán các dịch vụ chăm sóc sức khỏe phát hiện ra rằng hai bệnh viện mới với ngân khoản hỗ trợ của USAID trị giá 18,5 triệu đôla có thể không hoạt động lâu dài được. Các giới chức Afghanistan nói rằng họ sẽ không thể cấp tiền hoạt động hoặc duy trì bệnh viện đó. Cựu đại sứ và nhà phân tích Omar Samad tại New America Foundation, cảnh báo về nguy cơ của các tính toán sai lầm như vậy.
Theo ông Samad, sự lãng phí, quản lý yếu kém, gian lận và tham nhũng, làm suy yếu và gây thiệt hại không chỉ cho quan hệ giữa các quốc gia mà còn làm tổn hại tới mục tiêu tổng thể. Người dân Mỹ đã rất hào phóng trong vòng 12 năm qua. Đó là tiền của người nộp thuế và việc sử dụng phải có trách nhiệm.
Ông Samad nói rằng việc giám sát viện trợ của Mỹ cho Afghanistan là điều rất quan trọng.
Ông nói một phần của trách nhiệm là của nhà tài trợ và một phần là của người nhận. Điều chúng ta đã thấy ở Afghanistan là rất nhiều tiền đã được chi ra, rất nhiều công việc đã được hoàn thành, một số rất tốt, một số không thực sự tốt và để có một cơ quan như SIGAR làm công tác giám sát tiến trình đó và xác định các vấn đề rồi sửa chữa nó là điều quan trọng.
Quốc hội đã cung cấp gần 93 tỷ đôla để thiết lập các lực lượng an ninh Afghanistan, cải thiện quản trị và thúc đẩy phát triển kinh tế. USAID đã đầu tư khoảng 17 tỷ đôla trong tổng số đó tại Afghanistan kể từ năm 2002. Tổng Thanh tra Sopko nói rằng đó là viện trợ tái thiết gây tốn kém nhất trong lịch sử của Mỹ. Nhưng ông cảnh báo rằng dường như có một sự cách biệt ngày càng lớn giữa các mục tiêu chính sách của Washington và thực tế đạt được các mục tiêu đó tại Afghanistan.
Từ năm 2009, chính phủ Hoa Kỳ đã dành 32 triệu đôla cho một dự án nhằm ngăn chặn các phần tử nổi dậy gài bom trên đường. Nhưng theo Tổng thanh tra đặc biệt của Mỹ về vấn đề tái thiết Afghanistan, không ai biết được công việc đã được hoàn thành tới mức nào.
Trong phúc trình gửi tới Quốc hội hồi tháng Bảy, Tổng thanh tra John Sopko nói rằng không thể xác nhận con số hợp đồng đã được trao cho dự án hay liệu các thiết bị yêu cầu có được lắp đặt tại khoảng 2500 địa điểm hay không. Theo báo cáo này, đây là một trong các trường hợp thiếu sự giám sát.
Trong một trường hợp, tổng thanh tra phát hiện rằng không hề cần đến một tòa nhà quân sự trị giá 34 triệu đôla ở tỉnh Helmand. Tòa nhà này có thể chưa từng được sử dụng và có thể phải phá bỏ.
Trong một vụ khác, Bộ Quốc phòng Mỹ chuẩn bị chi gần 772 triệu đôla để mua máy bay mà Quân đội quốc gia Afghanistan hiện không thể điều hành hoặc duy trì.
Ông Sopko cũng nói với Quốc hội rằng chương trình tái ổn định Afghanistan trị giá 47 triệu đôla của USAID nhiều lần bị trì hoãn và không đáp ứng các mục tiêu của hợp đồng.
Giám đốc chương trình của USAID tại Kabul, Mike McCord, nói với đài VOA rằng cơ quan này đã phản hồi trước các quan ngại từ vụ kiểm toán nhưng ông ‘không cảm thấy thoải mái’ để nói chi tiết về những gì đã làm. Ông bảo vệ chương trình vừa kể.
Ông McCord nói: “Chúng tôi tự hào về nó. Chúng tôi nghĩ rằng chương trình này đã làm rất tốt và mang lại sự thay đổi trong cuộc sống của các cộng đồng địa phương và đang thực sự trợ giúp đối phó với một trong các vấn đề lớn liên quan tới ổn định, đó là khả năng đáp ứng các nhu cầu của cộng đồng của các chính quyền địa phương”.
Theo USAID, chương trình đã ‘kết nối’ với khoảng 2,000 giới chức và lãnh đạo cộng đồng. Nhưng công tác kiểm toán cho thấy không một khoản tiền nào đã được cấp cho các khoản tài trợ cho các dự án tại cộng đồng như nêu ra trong các hợp đồng.
Những người tham gia một trong các chương trình của khu vực nói rằng họ thấy các hội thảo về lập kế hoạch tẻ nhạt.
Kết cục là phúc trình của tổng thanh tra nói rằng “chương trình có nguy cơ không đáp ứng các mục tiêu được nêu rõ nhằm thúc đẩy ổn định và cải thiện cái nhìn của người dân Afghanistan về chính phủ”.
Trong một phúc trình hồi tháng Tư, một cuộc kiểm toán các dịch vụ chăm sóc sức khỏe phát hiện ra rằng hai bệnh viện mới với ngân khoản hỗ trợ của USAID trị giá 18,5 triệu đôla có thể không hoạt động lâu dài được. Các giới chức Afghanistan nói rằng họ sẽ không thể cấp tiền hoạt động hoặc duy trì bệnh viện đó. Cựu đại sứ và nhà phân tích Omar Samad tại New America Foundation, cảnh báo về nguy cơ của các tính toán sai lầm như vậy.
Theo ông Samad, sự lãng phí, quản lý yếu kém, gian lận và tham nhũng, làm suy yếu và gây thiệt hại không chỉ cho quan hệ giữa các quốc gia mà còn làm tổn hại tới mục tiêu tổng thể. Người dân Mỹ đã rất hào phóng trong vòng 12 năm qua. Đó là tiền của người nộp thuế và việc sử dụng phải có trách nhiệm.
Ông Samad nói rằng việc giám sát viện trợ của Mỹ cho Afghanistan là điều rất quan trọng.
Ông nói một phần của trách nhiệm là của nhà tài trợ và một phần là của người nhận. Điều chúng ta đã thấy ở Afghanistan là rất nhiều tiền đã được chi ra, rất nhiều công việc đã được hoàn thành, một số rất tốt, một số không thực sự tốt và để có một cơ quan như SIGAR làm công tác giám sát tiến trình đó và xác định các vấn đề rồi sửa chữa nó là điều quan trọng.
Quốc hội đã cung cấp gần 93 tỷ đôla để thiết lập các lực lượng an ninh Afghanistan, cải thiện quản trị và thúc đẩy phát triển kinh tế. USAID đã đầu tư khoảng 17 tỷ đôla trong tổng số đó tại Afghanistan kể từ năm 2002. Tổng Thanh tra Sopko nói rằng đó là viện trợ tái thiết gây tốn kém nhất trong lịch sử của Mỹ. Nhưng ông cảnh báo rằng dường như có một sự cách biệt ngày càng lớn giữa các mục tiêu chính sách của Washington và thực tế đạt được các mục tiêu đó tại Afghanistan.
