Quan sát viên tòa án xét xử Khmer Ðỏ kêu gọi điều tra các thẩm phán

Sáng Kiến Công lý Xã hội, gọi tắt theo tiếng Anh là OSJI là một tổ chức phi chính phủ được sự tài trợ của nhà tỷ phú Mỹ George Soros, đã từng theo dõi tòa án xử Khmer Đỏ từ năm 2003 - 3 năm trước khi tòa chính thức mở cửa.

Hôm nay, OSJI vừa công bố một phúc trình kêu gọi Liên Hiệp Quốc điều tra và hành vi của hai thẩm phán điều tra là các ông Siegfried Blunk người Đức và ông You Bunleng người Campuchia.

Các quan sát viên nói rằng quyết định của các vị thẩm phán điều tra đòi đóng Vụ số 3, được cho là liên quan đến hai cựu sĩ quan cấp cao của Khmer Đỏ, có thể mang tính chất của một hành vi sai trái về tư pháp.

Bà Clair Duffy là người theo dõi phiên tòa cho tổ chức OSJI

Bà Duffy nói: “Lý do có rất nhiều cơ sở vững chắc lúc này để tin rằng đã có sự can thiệp chính trị trong tiến trình quyết định tư pháp và điều đó can dự đến tính độc lập của ngành tư pháp, và ngoài ra sự kiện các vị thẩm phán đã thất bại trong việc chu toàn nghĩa vụ đạo đức và pháp lý đi đến mức độ hành vi sai trái về luật pháp hay vi phạm nghĩa vụ tư pháp.”

Chính phủ Campuchia từ lâu vẫn tỏ ý chống đối việc đưa Vụ số 3 ra tòa. Hồi cuối tháng 4, 2 thẩm phán đã loan báo họ đóng vụ này.

Công tố viên quốc tế của tòa án, ông Andrew Cayley đáp lại bằng cách nói rằng các thẩm phán điều tra đã không phỏng vấn các nghi can trong thời gian 20 tháng điều tra và đã không đi thăm nhiều địa điểm nơi các tội ác bị cáo giác là đã xảy ra.

Một người phát ngôn của tòa án hôm nay cho biết 2 vị thẩm phán không đưa ra lời bình luận về phúc trình của tổ chức OSJI.

Quyết định đóng vụ xử khác xa với lý thuyết. Tòa đã không nêu tên 2 người đóng vai chính trong Vụ thứ 3, nhưng tin tức của giới truyền thông đã nói rằng hai người này được cho là thủ phạm gây ra hàng chục ngàn cái chết.

OSJI nói các nguồn tin từ tòa án đã nhiều lần cho biết các cuộc điều tra bị gây trở ngại bởi sự can dự chính trị và thiếu sự tài trợ của giới hảo tâm.

Hồi đầu tuần này, các vị thẩm phán điều tra đã xác nhận rằng một số thành phần trong ban nhân viên quốc tế đã rời chức. Đáp lại, các vị thẩm phán tỏ ý vui mừng nhìn thấy họ ra đi.

Một trong những người từ chức là ông Stephen Heder, một học giả và chuyên gia về Khmer Đỏ đang làm việc trong văn phòng của các vị thẩm phán điều tra trong tư cách cố vấn cho đến khi ông từ hcức hôm 5 tháng 5.

Trong điện thư từ chức gửi cho Thẩm phán Blunk, ông Heder lên án các thẩm phán là đã đóng Vụ Số 3 mà không điều tra. Ông cũng nói rằng sự lãnh đạo của Thẩm phán Blunk đã tạo ra một “bầu không khí nghi kỵ lẫn nhau rất độc hại” trong văn phòng của các vị thẩm phán điều tra, mà ông cho rằng đã trở thành “thiếu hiệu năng chuyên nghiệp.”

Bà Duffy của tổ chức OSJI nói các tiêu chuẩn của chính Liên Hiệp Quốc về hành vi tư pháp – được mệnh danh là Nguyên tắc Bangalore – dường như đã bị vi phạm. Bà nói có một số biện pháp tổ chức có thể tiến hành.

Bà Duffy cho biết: “Trước tiên có đã có một Báo cáo viên Đặc biệt cụ thể mà nhiệm vụ là tiến hành các loại điều tra này. Văn phòng Kiểm soát Nội bộ là văn phòng lẽ ra phải điều tra về các hành vi sai trái bên trong Liên Hiệp Quốc – các hành vi sai trái của các giới chức trong chính tổ chức này. Do đó, đây là một vài dẫn chứng của những điều mà chúng tôi cho rằng có thể và nên được tiến hành ở giai đoạn này.”

OSJI nói rằng một cuộc điều tra của Liên Hiệp Quốc là điều cấp thiết để phục hồi sự tin tưởng của công chúng vào các cuộc điều tr acủa tòa án đối với các tội ác mà Khmer Đỏ đã vi phạm vào cuối thập niên 1970.

Tòa án với thành phần gồm cả các bồi thẩm quốc tế và Campuchia, đã kết tội một tay cai ngục khét tiếng của Khmer Đỏ và sẽ mở phiên tòa xử 4 thủ lãnh Khmer Đỏ còn sống sót vào cuối tháng này.