Năm nay, các giải Oscar cho thấy Hàn lâm viện tiếp tục đi theo một chiều hướng. Phim hay nhất không phải là một phim ăn khách nhất. Các giải thưởng không ăn khớp với hình ảnh cổ điển của hào quang và vinh dự của Hollywood. Tuy nhiên, cuốn phim “Birdman” là một phim bất thường đoạt giải phim hay nhất. Phim hài đen của Alejandro G. Inarritu mang tính siêu thực và sáng tạo, bắt người xem phải suy nghĩ nhưng không gây xúc cảm. Giáo sư Russell Williams của trường đại học American đã hai lần đoạt giải Oscar nói rằng việc chọn Birdman là phim hay nhất năm nay có thể là một dấu hiệu tốt cho thấy Hàn lâm viện Điện ảnh có thể từ bỏ chiều hướng chọn những phim nhẹ nhàng hơn, gây cảm xúc nhiều hơn mà họ từng chọn trước đây.
Giáo sư Williams nói Hollywood nhận thức được rằng khán giả đang trở nên tinh tường hơn sau khi xem nội dung sắc bén hơn trên TV. Một thí dụ tốt là loạt phim TV được nhiều người ưa chuộng “Breaking Bad” nói về một người đàn ông bình thường bị bệnh ung thư, vì không trả nổi tiền mua thuốc đã phải quay ra làm nghề mua bán ma tuý kiếm nhiều tiền.
Ông Williams nói nội dung của các phim truyền hình cho Hollywood thấy rằng mọi người sẵn sàng chấp nhận nhiều đề tài hơn so với những gì mà họ đã được ghi nhận cho đến giờ. Nhưng ông nói thêm rằng, có nhiều rủi ro hơn khi ra mắt một cuốn phim độc lập, đi ra ngoài lệ thường tại các rạp, so với việc ra mắt một chương trình truyền hình khác lạ.
Theo ông, nếu một cuốn phim không bán đủ số vé trong 2 tuần đầu trình chiếu thì các phim trường bị thua lỗ. Mặt khác, truyền hình dây cáp lệ thuộc vào khách hàng đã đăng ký. Với thu nhập chắc chắn đó, thì truyền hình có thể thử nghiệm nội dung. Do đó, Hollywood lấy tiền đâu ra mà đánh liều với những cốt truyện dựa vào các nhân vật có cá tính bình thường, tỷ như phim đoạt giải Oscar “Still Alice”, nói về một thiếu phụ ở giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer’s? Giáo sư Williams nói các hãng phim lớn thường theo một đường lối loại 2, nghĩa là kiếm tiền sẵn để tài trợ cho các phim sau trong năm.
Vì thế, phim “Jurassic World” ra mắt vào mùa hè này, có thể sẽ gây quỹ cho những phim nhỏ hơn, một số sẽ lọt vào danh sách dự giải Oscar cho năm tới.
Giáo sư Williams cũng nói Hàn lâm viên Điện ảnh đã tỏ ra dễ chấp nhận hơn đối với các nhà làm phim và diễn viên nổi tiếng nước ngoài. Chẳng hạn như 2 người mang quốc tịch Mexico, đã đoạt giải Đạo diễn xuất sắc trong 2 năm vừa qua; đạo diễn Alejandro G. Inarritu cho phim “Birdman” năm nay và Alfonso Cuaron cho phim “Gravity” năm ngoái. Giáo sư Russell Williams nói có Hollywood ngày nay đã mang tính đa dạng hơn so với 10 hay 20 năm trước đây.
Và trong bối cảnh thế giới ngày càng nối kết với nhau hơn, các quốc gia như Trung Quốc trở thành những khách tiêu thụ phim ảnh chính, thì sân khấu dành cho cả diễn viên lẫn các nhà làm phim đang trở nên ngày càng rộng lớn hơn. Diễn viên đoạt giải Oscar năm nay, Eddie Redmayne, mang quốc tịch Anh, thủ vai nhà vũ trụ học Stephen trong cuốn phim “The Theory of Everything,” nói rằng các diễn viên quốc tế không còn cần phải đến Hollywood để xin đóng phim nữa. Họ có thể làm việc đó qua Skype hay Facetime. Theo ông, thế giới đã trở nên nhỏ hơn nhiều.
Nhưng điều không thay đổi là các thành viên của Hàn lâm viện điện ảnh. 6 ngàn cử tri bỏ phiếu Oscar đa số là da trắng và ngày càng lớn tuổi. Tình trạng thiếu đa dạng đó đã khiến họ bị cáo buộc là có thành kiến giới tính và chủng tộc – không có phụ nữ hay người da màu nào lọt vào chung kết năm nay. Bản thân là một người bỏ phiếu, ông Russell Williams nói sự chỉ trích không phải lúc nào cũng công bằng. Ông đồng ý rằng phải mất nhiều năm thì thành phần Hàn lâm viện mới phản ánh được thành phần dân chúng Hoa Kỳ và có lý do chính đáng cho sự kiện ấy. ông nói các quy định để đưa những người mới vào Hàn lâm viện rất gắt gao. Hoặc chính họ phải là những người đã đoạt giải Oscar hoặc phải được 2 thành viên trong Hàn lâm viện thuộc cùng ngành chứng minh rằng người được đề cử là cần thiết cho cộng đồng của họ. Theo ông, thông thường, một người được đề cử phải có hàng chục năm kinh nghiệm và được thừa nhận trong ngành chuyên môn của mình. Do đó, ông kết luận rằng phương cách duy nhất để cộng đồng bỏ phiếu Oscar trẻ hơn và đa dạng hơn là phải dần dà phá lệ.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng không có ai đoạt được giải Oscar mà không có phiếu của người da trắng. Và nhiều người Mỹ gốc Phi châu, kể cả chính ông, đã được vinh danh tại lễ trao giải Oscar. Ông lập luận, “Vì thế, không phải tất cả mọi người trong Hàn lâm viện đều là những người có thành kiến.” Ông nói, “Không có cách nào tôi có thể đoạt giải 2 lần nếu không có đa số những người da trắng bỏ phiếu cho tôi.”
Vì thế, trong tư cách một người bỏ phiếu, ông giải thích ra sao việc cuốn phim “Selma” của Ava Duvernay nói về dân quyền của người Mỹ da đen lại bị bỏ qua? Ông Williams gợi ý rằng việc mô tả bạo lực chủng tộc trong lịch sử cận kim có thể làm cho một số người bỏ phiếu không được thoải mái, tương tự như cuốn phim “American Sniper” của Clint Eastwood, nói về một chủ trường hẹp hòi hơn về cuộc chiến tranh ở Iraq có thể gây khó chịu cho một số người khác. Sự kiện còn có thể liên quan đến mức độ các hãng phim độc lập vận động cho các sản phẩm của mình trước giải Oscar. Việc này, theo ông, đòi hỏi phải có rất nhiều tiến. Các hãng phim phải gửi DVD cho tất cả các thành viên bỏ phiếu. Họ phải làm những mục quảng cáo thương mại trên các trang web. Ông nói họ phải chi ra tối thiểu là 2 triệu đôla.
Ông Russell Williams nhìn lên, mỉm cười và nói, “Một khi các bạn hiểu rằng nó không được gọi là ‘tình yêu nghệ thuật’ mà là ‘kinh doanh nghệ thuật’ và thực sự là việc kinh doanh nghệ thuật quyết định cách thức vận hành những thứ khác.”
Cuối cùng, theo ông Russell Williams, lễ trao giải Oscar và những người đoạt giải là một hình thức trang hoàng cho công nghiệp phim ảnh Mỹ, trong khi các cuốn phim ăn khách chi tiền. Ông Williams nói, khi nói về Hollywood, thì cũng giống như câu trong cuốn phim được đề cử giải phim hay nhất cách đây nhiều năm nói rằng... “hãy cho tôi thấy tiền đã.”
