Thần tượng của Ba Lan ra tòa để lấy lại thanh danh

Chính trị gia được coi như thần tượng cao nhất của Ba Lan hiện đại, đã ra tòa để lấy lại thanh danh vì những cáo buộc là có thời ông đã làm gián điệp cho Cơ quan Mật vụ Cộng Sản. Mời quý vị theo dõi chi tiết câu chuyện qua tường thuật của Hilary Heuler từ Warsaw.

Tại hầu hết các nơi trên thế giới, ông Lech Walesa được biết tới như là một người hăng hái và dũng cảm tranh đấu cho tự do, và Công đoàn Đoàn Kết của ông đã giúp làm sụp đổ chế độ Cộng Sản tại Ba Lan cùng các nước Đông Âu, và cuối cùng đã đưa tới sự sụp đổ của Liên Xô. Ông được trao tặng Giải Nobel Hòa Bình năm 1983, và đã phục vụ 5 năm trong tư cách Tổng thống đầu tiên của nước Ba Lan độc lập.

Nhưng 20 năm sau khi chế độ Cộng Sản sụp đổ, ông Lech Walesa lại phải tranh đấu nữa, và lần này là để bảo vệ thanh danh của ông.

Ông Walesa kiện đương kim Tổng thống Lech Kaczinsky về tội phỉ báng trong một vụ án dân sự bắt đầu tháng 11 năm ngoái. Ông đòi bồi thường 34 ngàn đô la thiệt hại về những cáo buộc ông là cộng tác viên của Cơ quan Mật vụ Cộng Sản trong thập niên 1970. Cả hai ông đều không đích thân tham dự phiên tòa.

Các cáo buộc trước khi phiên tòa diễn ra bắt nguồn từ nhận định của Tổng thống Kaczinski đưa ra trong một cuộc phỏng vấn của đài truyền hình Ba Lan hồi năm ngoái, trong đó ông Kaczinski tố cáo ông Walesa là một điệp viên Cộng Sản, mang bí danh “Bolek.”

Trong cuộc phỏng vấn này, Tổng thống Kaczinski được hỏi là ông có nghĩ rằng ông Lech Walesa là “Bolek” hay không. Cuối cùng thì ông Kaczynski đã trả lời là có.

Những cáo buộc vừa kể chẳng có gì mới mẻ. Những cáo buộc này đã được loan truyền năm 1992 khi chính phủ mới của Ba Lan phanh phui hồ sơ của Cơ quan Mật vụ thời Cộng Sản. Họ phát hiện một danh sách các điệp viên và có tên của ông Lech Walesa trong danh sách đó. Nhưng nói chung thì Cơ quan Mật vụ thường ngụy tạo các hồ sơ như vậy, và kể từ đó thì tòa án Ba Lan đã minh xác là cựu Tổng thống Lech Walesa không làm điều gì sai trái. Nhiều người khác bị liên lụy vào chuyện như vậy cũng đã được phục hồi thanh danh.

Nhưng những cáo buộc như vậy đối với ông Lech Walesa thỉnh thoảng lại xuất hiện. Một cuốn sách gây nhiều tranh cãi do một viện khảo cứu của chính phủ có tên là Viện Tưởng niệm Quốc gia Ba Lan, xuất bản năm 2008 đã kết luận rằng ông Lech Walesa đã là một cộng tác viên của cơ quan mật vụ.

Những người ủng hộ ông Walesa nói rằng, hành động này nằm trong chiến dịch bôi nhọ do các đối thủ chính trị của ông Walesa chủ xướng. Ông Olgierd Annusewicz, giáo sư môn chính trị học của trường Đại học Warsaw nói rằng, còn về phần ông Walesa, ông thường sử dụng phán quyết của tòa án thuận lợi cho ông làm võ khí để đối phó với những kẻ thù của ông.

Ông Annusewicz cho biết: "Mỗi khi có ai thuộc cánh hữu của Ba Lan nói rằng ông Walesa là một cộng tác viên của cơ quan mật vụ thì ông kiện người đó. Vì thế đây không phải là lần đầu tiên ông Walesa kiện một người nào đó. Và ông đã thắng trong tất cả mọi vụ kiện trước đây."

Mặc dầu ông Walesa và ông Kaczinski có thời đã là đồng minh của nhau trong cuộc tranh đấu chống Cộng Sản nhưng giữa hai ông đã xảy ra mâu thuẫn hồi đầu thập niên 1990 khi cả hai cùng phục vụ trong chính phủ. Kể từ đó hai ông đã trở thành những kẻ thù không đội trời chung.

Nhưng trong những cuộc phỏng vấn dành cho giới truyền thông Ba lan, ông Walesa luôn luôn khẳng định rằng, ông chỉ muốn giữ gìn luật pháp.

Ông Walesa nói rằng, khi Tổng thống Kaczinski nhậm chức, ông đã tuyên thệ là không vi phạm pháp luật, nhưng chính Tổng thống Ba Lan lại đưa ra những cáo buộc bất hợp pháp. Ông Walesa nói rằng, những cáo buộc đó bất hợp pháp bởi vì tòa án Ba Lan đã phán quyết rằng ông Walesa không phải là một cộng tác viên của cơ quan mật vụ. Ông Walesa kêu gọi nhân dân Ba Lan gây áp lực để Tổng thống Kaczinski phải xin lỗi về nhận định mà ông đưa ra. Ông Walesa nói rằng, một vị Tổng thống thì không được vi phạm pháp luật.

Nhưng, nhà phân tích chính trị Annusewicz nói rằng còn có nhiều điều cần phải bảo vệ hơn là những gì mà ông Walesa nói ra.

Ông Annusewicz nói: “Ông Walesa kiện mọi người không phải chỉ để bênh vực riêng cho cá nhân ông trong tư cách một chính trị gia, nhưng điều quan trọng hơn cả là ông bênh vực cho huyền thoại về Công đoàn Đoàn Kết, và huyền thoại về Ba Lan, huyền thoại về đối lập, huyền thoại về dân chủ tại Ba lan.”

Theo các cuộc thăm dò ý kiến, ông Lech Walesa vẫn còn rất được hâm mộ tại Ba Lan. Nhưng không phải tất cả mọi người đều tin là ông Walesa nên can dự vào nền chính trị hiện nay, hoặc ông cứ liên miên sử dụng hệ thống tòa án như vậy để bảo đảm thanh danh của ông.

Như một người đàn ông Ba Lan phát biểu, ông Walesa đã là một vị anh hùng quốc gia có tầm cỡ rồi thì nên bằng lòng với vị trí đó, và để những vấn đề chính trị hiện nay cho người khác lo. Người dân này nói thêm rằng, còn về những cáo buộc của Tổng thống Kaczinski, thì ông Walesa nên gạt qua một bên.

Phiên tòa xét xử vụ án sẽ tiếp tục trong tháng này.