Trong vài tuần qua, nhiều cuộc biểu tình chống Trung Quốc đã được thực hiện bên ngoài tòa đại sứ và tòa lãnh sự của Trung Quốc ở Hà nội và Sài Gòn. Cộng đồng người Việt hải ngoại cũng đã tổ chức các cuộc biểu tình tương tự trước các cơ sở ngoại giao của Trung Quốc ở nhiều nước trên thế giới. Châm ngòi cho những cuộc biểu tình vừa kể là nguồn tin hồi đầu tháng này nói rằng Quốc vụ viện Trung Quốc đã quyết định thiết lập thành phố Tam Sa – một thành phố cấp huyện thuộc tỉnh Hải Nam. Bên cạnh đảo Trung sa, thành phố này còn bao gồm hai quần đảo Tây Sa và Nam Sa mà phía Việt Nam gọi là Hoàng Sa và Trường Sa và cho là lãnh thổ của mình. Tuy nhiên, trong lúc tiếp xúc với phóng viên nước ngoài, các quan chức tỉnh Hải Nam nói rằng họ không hay biết gì về kế hoạch lập thành phố Tam Sa.
Tin về việc Trung Quốc quyết định thiết lập thành phố Tam sa đã làm dấy lên một làn sóng công phẫn trong dân chúng Việt Nam ở trong và ngoài nước. Nhiều cuộc biểu tình đã được thực hiện để phản đối hành động được cho là tỏ lộ dã tâm của giới lãnh đạo Bắc Kinh nhằm thôn tính đất đai của Việt Nam. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với báo chí nước ngoài trong vài ngày qua, các quan chức tỉnh Hải Nam nói rằng họ không hề hay biết gì về kế hoạch thiết lập thành phố Tam Sa.
Một viên chức của Văn phòng Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Nam đã trả lời như sau với phóng viên của đài VOA khi được hỏi về kế hoạch này:
"Không biết. Không có. Chúng tôi không rõ tình hình như thế nào. Chúng tôi cũng chưa nghe ai nói về việc này. Chúng tôi không nắm rõ tình hình vì chúng tôi không biết về việc này. Chúng tôi cũõng không biết cơ quan hay ban ngành nào có thể trả lời câu hỏi này."
Các quan chức thuộc thành phố Hải Khẩu và thành phố Văn Xương trong tỉnh Hải Nam cũng có những câu trả lời tương tự khi phóng viên của đài chúng tôi ở Hồng Kông gọi điện thoại để phỏng vấn.
Hôm thứ ba vừa qua, hai ngày sau khi diễn ra các cuộc biểu tình lần thứ nhì ở Hà Nội và Sài Gòn, phát ngôn viên Tần Cương của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc, nói rằng: Trung Quốc tiến hành các hoạt động trên lãnh thổ của mình là một chuyện “bình thường”. Ông Tần Cương cũng lập lại điều mà ông gọi là sự quan tâm sâu sắc của Trung Quốc trước những diễn tiến ở Việt Nam đang gây tổn hại cho mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước. Người phát ngôn ở Bắc Kinh cũng yêu cầu Hà Nội “áp dụng các biện pháp hữu hiệu để ngăn không cho tái diễn những sự việc như vậy.”
Ông Trần Văn Thịnh, Lãnh sự Việt Nam ở Hồng Kông và Ma Cao, cho biết rằng nguồn tin tức của Việt Nam về vấn đề Tam Sa là những bài tường thuật của báo chí Hồng Kông.
Ông Thịnh nói: "Tất cả đều là tường thuật của Hồng Kông. Tường thuật đã viện dẫn tuyên bố của một số quan chức của Thị ủy thành phố Văn Xương. Tường thuật của tờ Minh Báo đã trích lời các quan chức xác nhận vấn đề này."
Khi được cho biết về sự phủ nhận của các giới chức Trung Quốc, Lãnh sự Trần Văn Thịnh đã cả cười và nói rằng: “thật là kỳ quái”.
Theo tường thuật của tờ South China Morning Post ở Hồng Kông, tin tức về kế hoạch thiết lập thành phố Tam Sa thoạt đầu là do các hãng tin ở Việt Nam loan tải. Tờ South China Morning Post nói thêm rằng việc các cơ quan truyền thông giòng chính của Trung Quốc hầu như không tường thuật gì về kế hoạch Tam Sa chứng tỏ rằng đây có thể chỉ là một sự đồn đãi. Nếu không thì họ sẽ lợi dụng việc này để nâng cao lòng tự hào của người dân Trung Quốc. Mặc dù vậy, theo ghi nhận của phái viên Thân Hoa của đài chúng tôi ở Hồng Kông, một trang web thuộc Nhật báo Hồ Nam có nói rằng: diện tích thuộc quyền quản hạt của Tam Sa tương đương với một phần tư tổng diện tích của Trung Quốc.
Ông Mã Đỉnh Thịnh, một nhà phân tích quân sự nổi tiếng ở Hồng Kông, cho rằng sự phủ nhận của các quan chức chính quyền tỉnh Hải Nam còn có một ý nghĩa đặc biệt. Ông nói:
"Thành phố Tam Sa là một góc của núi băng. Trung Quốc chiếm Tam Sa là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Chiếm bằng phương cách mềm mỏng hay bằng phương cách cứng rắn; chiếm một ít, chiếm một nửa, hay chiếm hết là những vấn đề còn tùy thuộc vào phản ứng của các nước xung quanh. Bây giờ thì Việt Nam là có phản ứng mạnh mẽ nhất. Giờ đây có vẻ như Trung Quốc đang dùng một cách thức vòng vo để thăm dò phản ứng. Tuyên bố của các quan chức thành phố Văn Xương là hư thực bất phân -- lúc thì nói có, lúc thì nói không có. Nhưng người đời thường nói “không lửa sao có khói”, cho nên không thể khẳng định rằng nguồn tin về việc lập Tam Sa là hoàn toàn không đáng tin."
