Trong những tuần lễ gần đây, báo chí Hoa Kỳ liên tiếp nhắc đến những khoản nợ xấu mà người mua nhà vay không trả được do lãi suất gia tăng. Sự kiện này đưa đến tiên liệu có thể có đến 1 triệu rưỡi người bị mất nhà vì trả nợ không nổi, kéo theo nhiều hậu qua khác cho nền kinh tế. Lan Phương của ban Việt Ngữ đã tiếp xúc với một chuyên viên tài trợ địa ốc và một nhân viên mua bán nhà đất trong vùng phụ cận thủ đô Washington để tìm hiểu thêm về vấn đề này.
Ngành xây cất và mua bán nhà đất là một trong những yếu tố chủ chốt của nền kinh tế Hoa Kỳ. Khi một dự án xây cất được thực hiện, các ngân hàng, các nhà thầu xây cất, những người thợ về đủ mọi loại như thợ điện, thợ ống nước, thợ xây cất đều có công ăn việc làm, các công ty cung cấp vật liệu xây cất, những công ty sản xuất và tiệm bán lẻ những thứ máy móc dùng trong nhà như bếp, tủ lạnh,TV, máy lạnh, máy rửa bát, hệ thống sưởi, bàn ghế, giường tủ, vật dụng trang hoàng nhà cửa v.. v.. đều ăn nên làm ra và thu dụng nhân công, tạo công ăn việc làm cho mọi người và giúp nền kinh tế tăng trưởng.
Cách nay chừng 5, 3 năm thị trường nhà đất đã phát triển cao độ hầu như trên toàn quốc Hoa Kỳ, đặc biệt là những khu vực thị tứ.
Tại những khu nhà sắp được xây có những người đã căng lều ngày đêm chờ để khi danh sách một số nhà mới được rao bán là lập tức họ tiến vào mua, những người biết tin chậm chỉ có nước ra về tay không. Còn những nhà cũ bán lại thì cũng chỉ trong một thời gian rất ngắn là có người mua.
Nhưng nay thì tình hình đã đổi khác. Anh Khánh Nguyễn, chuyên viên mua bán địa ốc của công ty USA Homes Realty ở mạn bắc tiểu bang Virginia, phụ cận thủ đô Washington so sánh về lúc thịnh và lúc suy của thị trường này trong khoảng thời gian 5 năm anh hành nghề :
Vì đâu mà thị trường địa ốc lại sụt giảm mạnh?
Có một số những lý do. Một là nhà đã xây lên quá nhiều trong thời gian qua. Thứ hai là những khoản tiền cho vay được gọi là subprime loans, tức là những khoản tiền tài trợ ngắn hạn theo lãi suất thả nổi cho những người có điểm tín dụng thấp giờ đây không được hoàn trả vì tiền lời lên cao là nguyên nhân đưa đến sự phá sản của một số những công ty lớn chuyên tài trợ địa ốc trong những ngày gần đây, điển hình là công ty New Century, vừa bị loại ra khỏi danh sách các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán New York.
Những người có điểm tín dụng thấp là những người có thành tích trả nợ không tốt như trả chậm trễ, không sòng phẳng, trả không nổi, vỡ nợ, không có công ăn việc làm tốt, hoặc từ trước đến nay ít khi hay không hề vay mượn ngân hàng hoặc các cơ sở tín dụng nên ngân hàng không rõ thành tích trả nợ của họ ra sao v..v..
Nói đến những lề lối mà các công ty tài trợ địa ốc dành cho khách hàng thì có trên 1500 loại khác nhau, tuy nhiên thông thường thì người đi mua nhà vay theo những lề lối mà quí vị sẽ nghe ông Huỳnh Minh Song, phó chủ tịch công ty tài trợ địa ốc
Excel Mortgage & Investment Services trong vùng phụ cận thủ đô Washingotn giải thích :
Và dĩ nhiên nếu vay tiền với lãi suất thấp trong thời gian ngắn hạn đề sau phải tài trợ lại thì lại có những bất lợi :
Và sau khi những khoản tài trợ ngắn hạn đã đáo hạn, người vay phải tài trợ lại, nhưng lúc đó lãi suất cho vay đã gia tăng, người mua không đủ khả năng trả. Trong thời buổi nhà đất bán chạy như tôm tươi thì nếu không trả nổi, chủ nhân sẽ bán được ngay để trả nợ mà còn được lời. Nhưng nếu giá nhà đi xuống, bán không được, chủ nhân không đủ khả năng trả nợ thì nhà sẽ bị ngân hàng tịch biên.
Đó là tình trạng mà người ta thấy đang diễn ra vào lúc này ở Hoa Kỳ. Theo tin do tờ nhật báo Washignton Post loan trong tuần qua, số nhà bị ngân hàng tịch biên đã lên tới mức cao nhất kể từ 4 thập niên qua. Và nếu như các con nợ không trả được sòng phẳng thì các cơ sở cho vay cũng khánh tận.
Trong mấy tuần qua, một số các công ty tài trợ địa ốc đã phải đóng cửa, một số bị loại khỏi thị trường giao dịch chứng khoán. Hậu quả là trong thời gian gần đây, chỉ số thị trường chứng khoán New York đã sụt giảm mạnh.
Hiện nay giới hữu trách liên bang và tiểu bang đang mở cuộc điều tra về lề lối làm ăn của những công ty lớn tài trợ mua nhà cho rất đông khách hàng có điểm tín dụng thấp bằng những khoản nợ có mức rủi ro cao. Một số công ty và ngân hàng đã nhận được trát đòi hầu tòa, trong số này cũng có cả công ty New Century.
Các công ty tài trợ địa ốc và các ngân hàng giờ đây đang phải siết chặt những điều kiện cho vay, và nhiều khách hàng đã bị bác đơn xin vay tiền mua nhà.
Nhiều nhà lập pháp tại quốc hội, trong số này có dân biểu Barney Frank, chủ tịch Ủy Ban Dịch Vụ Tài Chính của Hạ Viện, cho biết sẽ đề nghị dự luật buộc các công ty phải hạn chế những khoản tài trợ địa ốc có rủi ro cao.
Trong khi đó nghị sĩ Christopher J.Dodd, Chủ Tịch Ủy Ban Đặc Trách Ngân Hàng của Thượng Viện nói với báo chí rằng Quốc Hội rồi ra sẽ phải xét đến việc cung cấp hàng tỉ đô la để trợ giúp cho những chủ nhà đang gặp nguy cơ không trả được nợ.
Hiện nay giới đầu tư và những người có nhu cầu mua nhà đang phân vân không rõ là thị trường địa ốc Hoa Kỳ đã xuống tới mức thấp nhất hay chưa. Dầu thế nào chăng nữa, hiện nay vẫn là thời điểm tốt nhất để những người đủ điều kiện vay ngân hàng mặc sức trả giá khi tìm mua một căn nhà,ngược lại hẳn với 3, 4 năm trước là lúc thị trường chỉ thuận lợi cho người bán mà thôi.
