Cựu tổng thống Iran nói rằng nước ông có thể sẵn sàng ngưng chương trình vũ khí hạt nhân. Và tại Washington ông hối thúc Hoa Kỳ giải quyết những bất đồng với Iran thông qua đối thoại chứ không phải thông qua đe dọa. Thông tín viên Stephanie Ho của đài VOA có bài tường thuật như sau:
Cựu tổng thống Iran, ông Mohammad Khatami đã được Trung tâm công lý và hòa giải toàn cầu của thánh đường quốc gia ở thủ đô Washington mời đến đọc diễn văn. Giám đốc trung tâm này là mục sư John Peterson, nói rằng ông hy vọng sẽ có đối thoại rộng rãi hơn giữa các tôn giáo phát xuất từ dòng dõi ông Abraham là Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo và Hồi giáo.
Ngay dù cho không thể có một cuộc đối thoại vào lúc này giữa hai quốc gia, nhưng chắc chắn chúng tôi hy vọng rằng sẽ có thêm sự thông cảm giữa hai cộng đồng tôn giáo.
Bài phát biểu của ông Khatami đọc tối thứ năm đã tỏ ra uyên bác và thiên về thần học nhưng không đề cập đến những biến cố thời sự.
Sáng hôm qua, ông Khatami nói với các phóng viên rằng Iran có thể sẵn sàng thảo luận về việc ngưng chương trình hạt nhân của mình, nếu Phương Tây đồng ý thương thuyết.
Chúng tôi đang đi tìm một giải pháp. Trong tiến trình thương thuyết chúng tôi cũng có thể thảo luận về việc đình chỉ, về tính chất của việc đình chỉ, ngày giờ đình chỉ và thời gian đình chỉ chương trình hạt nhân.
Hội đồng bảo an LHQ đã đòi Iran phải ngưng tinh chế chất uranium vào trước ngày 31 tháng 8. Iran nói rằng chương trình hạt nhân của họ là nhằm sản xuất điện năng, và Iran đã không chịu ngưng tinh chế chất uranium.
Iran đã ký hiệp định cấm phổ biến vũ khí nguyên tử, và ông Khatami nói rằng nước ông bị ràng buộc bởi các quy luật của hiệp định này để đoan chắc là chương trình hạt nhân của Iran là nhằm các mục tiêu hòa bình. Ông nêu lên rằng ba nước khác có vũ khí hạt nhân là Ấn Ðộ, Israel và Pakistan đã không ký vào hiệp định cấm phổ biến nguyên tử.
Hoa Kỳ đặt Iran vào trục các nước độc ác, và coi Iran là một trong các nước chính hỗ trợ nạn khủng bố trên thế giới. Tuy Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ bảo vệ an ninh cho ông Khatami trong chuyến đi thăm Hoa Kỳ, một hành động mà một phát ngôn viên Mỹ nói là một thông lệ của Mỹ đối với các giới chức cao cấp đến thăm nước Mỹ, nhưng ông Khatami đã không gặp một giới chức Mỹ nào.
Khi được hỏi là liệu ông có thất vọng vì không gặp đại diện của chính phủ Hoa Kỳ hay không, ông Khatami nói rằng ông tin là hai phía không nên đổ lỗi cho nhau, mà nên sẵn sàng hợp tác để giải tỏa sự bất tín nhiệm đã có từ lâu.
Trước khi chúng ta có thể nói chuyện và đối thọai với nhau chúng ta phải gạt bỏ những lời đe dọa.
Bên ngoài thánh đường quốc gia, hàng trăm người biểu tình chống chuyến đi của ông Khatami đã hô to khẩu hiệu “Nhân quyền cho Iran”, và “Ðừng hỗ trợ khủng bố “.
Những người hoạt động khác, như ông Mahnaz Afkami, giám đốc chấp hành của một tổ chức phi chính phủ tên là Tổ chức nghiên cứu Iran gọi ông Khatami là một sự thất vọng lớn lao khi ông làm tổng thống Iran từ năm 1997 tới năm ngoái.
Điều ông ấy làm là trình bày một gương mặt tươi cười và hòa dịu hơn của một chính thể độc tài. Trong thời gian ông ấy làm tổng thống đã có nhiều phóng viên bị giam, nhiều tổ chức phi chính phủ bị đóng cửa hơn trước, và đã có rất nhiều đàn áp.
Ông Khatami được một số người tại Phương Tây coi là một người chủ trương cải cách. Ông là giới chức Iran cao cấp nhất đến thăm Hoa Kỳ kể từ năm 1979, khi phe cực đoan tại Iran chiếm đóng đại sứ quán Hoa Kỳ tại Teheran.
Ông Khatami đã đi thăm Chicago. Ông sẽ tham dự một cuộc hội nghị LHQ ở New York hôm nay, và sẽ đọc một bài diễn văn tại viện đại học Harvard vào chủ nhật này.
