Hàng trăm chuyên gia về sự dính líu của Hoa Kỳ vào cuộc chiến tranh Việt Nam đã tề tựu tại Thư viện Tổng thống John F. Kennedy ở thành phố Boston hôm thứ sáu để nhìn lại về chuyện vì sao nước Mỹ đã dính líu vào Đông Dương một nửa thế kỷ trước đây, phân tích vai trò của các vị tổng thống Mỹ trong cuộc chiến, và nghiên cứu những bài học đã ghi nhận được từ sự dính líu đầy tai họa của Washington. Sau đây là bài tường trinh từ hội nghị của Trưởng Ban Việt ngữ Michael Mathes:
Hội nghị này được đặt tên là Việt Nam và Chức vụ Tổng thống, quy tụ một số trong những kiến trúc sư danh tiếng nhất của giai đoạn cuối của cuộc chiến tranh, trong đó có cựu Bộ trưởng ngoại giao Henry Kissinger và nhà báo lớn David Halberstam, tác giả cuốn sách nổi tiếng về những năm đầu của cuộc chiến tranh “The Best and the Brightest” -Có nghĩa là Những Người Tài Ba và Xuất Sắc Nhất.”
Bà Deborah Leff, giám đốc thư viện, khai mạc hội nghị hôm thứ sáu.
Chắc chắn là khi các vị tổng thống của Hoa Kỳ dìm nước Mỹ ngày càng sâu vào cuộc chiến tranh Việt Nam, họ tin rằng họ đang làm điều phải. Vì sao họ lại sẵn sàng đánh liều đến như thế? Họ có nên làm như vậy không? Và tại sao họ không đạt được mục tiêu của họ? Khi nào thì họ bắt đầu thấy được những hậu quả không ngờ trước của những quyết định của họ? Và khi nào thì họ bắt đầu đánh giá lại những bước đi kế tiếp? Chiến tranh đó có phải là một sự nghiệp cao cả, như tổng thống Ronald Reagan đã mô tả nó trong thập niên 1980. Hay như một trong các sử gia mà chúng ta sẽ được nghe trình bày trong chiều hôm nay đã viết, nó chỉ là một sự tính toán sai lầm về chính sách trong lịch sử đối ngoại của nước Mỹ?
Những diễn giả đầu tiên - ba sử gia của các trường đại học Mỹ - đề cập đến vấn đề liệu lịch sử đã có thể được viết một cách khác tại Việt Nam hay không, nếu tổng thống Franklin Rosevelt, rõ ràng là một người chống chủ trương thuộc địa, đã sống lâu hơn, hay hoặc Tổng thống Kennedy đã không bị ám sát. Và như Giáo sư Robert Schulzinger thuộc đại học Colorado nói, là không rõ nỗ lực mang lại dân chủ cho Việt Nam có đáng với cái giá phải bỏ ra hay không.
Có bao giờ có cuộc chiến tranh nào có thể được xem là chính đáng hay không? Tôi không phải là một người chủ hòa, và tôi nghĩ là có một vài cuộc chiến tranh là chính đáng. Tôi có nghĩ rằng cuộc chiến tranh Việt Nam là chính đáng không? Câu trả lời là không?
Những nhân vật nổi bật tham gia hội nghị, kể cả cựu ngoại trưởng Kissinger, cựu Tổng thống Jimmy Carter, Thượng nghị sĩ Chuck Hagel, và cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Pete Peterson sẽ đọc diễn văn hôm nay, thứ bảy.
