Tòa án cao nhất của Liên Hiệp Quốc hôm 19/7 nói rằng việc Israel chiếm đóng các vùng lãnh thổ và khu định cư của người Palestine là bất hợp pháp và việc này cần được rút lại càng sớm càng tốt. Tuyên bố nằm trong những phán quyết mạnh mẽ nhất của cơ quan này cho đến nay về cuộc xung đột giữa Israel và Palestine.
Quan điểm tư vấn của các thẩm phán tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), còn gọi là Tòa án Thế giới, không mang tính ràng buộc nhưng có trọng lượng theo luật pháp quốc tế và có thể làm suy yếu sự ủng hộ dành cho Israel.
“Các khu định cư của Israel ở Bờ Tây và Đông Jerusalem cũng như chế độ liên quan đến chúng đã được thiết lập và duy trì trong tình trạng vi phạm luật pháp quốc tế”, Chủ tịch Nawaf Salam nói.
Tòa án nói các nghĩa vụ của Israel bao gồm trả tiền bồi thường thiệt hại và “sơ tán tất cả những người định cư khỏi các khu định cư hiện tại”.
Trong một phản ứng nhanh chóng, Bộ Ngoại giao Israel bác bỏ quan điểm này là “sai cơ bản” và phiến diện, đồng thời lặp lại lập trường rằng chỉ có thể đạt được một giải pháp chính trị trong khu vực bằng đàm phán.
“Quốc gia Do Thái không thể là kẻ chiếm đóng trên chính mảnh đất của mình”, Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói trong một tuyên bố.
Quan điểm này cũng khiến những người định cư ở Bờ Tây cũng như các chính trị gia như Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich, người có đảng tôn giáo theo chủ nghĩa dân tộc thân cận với phong trào định cư và bản thân ông sống ở một khu định cư ở Bờ Tây, tức giận.
“Câu trả lời cho The Hague: Chủ quyền ngay bây giờ”, ông nói trong một đăng tải trên nền tảng truyền thông xã hội X, trong một lời kêu gọi rõ ràng để chính thức sáp nhập Bờ Tây.
Ông Israel Gantz, người đứng đầu Hội đồng khu vực Binyamin, một trong những hội đồng định cư lớn nhất, nói quan điểm của ICJ là “trái với Kinh thánh, đạo đức và luật pháp quốc tế”.
‘Không đồng loã’
Quan điểm của ICJ cũng cho thấy Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Đại hội đồng và tất cả các quốc gia có nghĩa vụ không công nhận việc chiếm đóng là hợp pháp cũng như không “cung cấp viện trợ hoặc hỗ trợ” để duy trì sự hiện diện của Israel tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.
Mỹ là đồng minh quân sự lớn nhất và ủng hộ Israel.
Bộ Ngoại giao Palestine gọi quan điểm này là “lịch sử” và kêu gọi các quốc gia tuân thủ nó.
“Không viện trợ, không hỗ trợ. Không đồng lõa. Không tiền, không vũ khí, không buôn bán... không có hành động nào dưới bất kỳ hình thức nào để hỗ trợ sự chiếm đóng bất hợp pháp của Israel,” Ngoại trưởng Palestine Riyad al-Maliki phát biểu bên ngoài tòa án ở The Hague.
Vụ việc bắt nguồn từ yêu cầu năm 2022 về ý kiến pháp lý của Đại hội đồng LHQ, trước khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu vào tháng 10.
Israel đã chiếm được Bờ Tây, Dải Gaza và Đông Jerusalem – những khu vực thuộc Palestine lịch sử mà người Palestine muốn thành lập một nhà nước – trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967 và kể từ đó đã xây dựng các khu định cư ở Bờ Tây và đều đặn mở rộng chúng.
Các nhà lãnh đạo Israel cho rằng các vùng lãnh thổ này không bị chiếm đóng về mặt pháp lý vì chúng nằm trên vùng đất tranh chấp, nhưng Liên Hiệp Quốc và hầu hết cộng đồng quốc tế đều coi chúng là lãnh thổ bị chiếm đóng.
Vào tháng 2, hơn 50 quốc gia đã trình bày quan điểm của mình trước tòa án, trong đó đại diện của Palestine yêu cầu tòa án ra phán quyết rằng Israel phải rút khỏi tất cả các khu vực bị chiếm đóng và dỡ bỏ các khu định cư bất hợp pháp.
Israel không tham gia các phiên điều trần nhưng đã nộp một tuyên bố bằng văn bản nói với tòa án rằng việc đưa ra quan điểm tư vấn sẽ “có hại” cho những nỗ lực giải quyết xung đột Israel-Palestine.
Phần lớn các quốc gia tham gia yêu cầu tòa án coi việc chiếm đóng là bất hợp pháp, trong khi một số ít, bao gồm cả Canada và Anh, cho rằng họ nên từ chối đưa ra quan điểm tư vấn.
Hoa Kỳ đã yêu cầu tòa án không ra lệnh rút các lực lượng Israel ra khỏi lãnh thổ Palestine một cách vô điều kiện.
Quan điểm của Hoa Kỳ là tòa án không nên đưa ra quyết định nào có thể gây tổn hại cho các cuộc đàm phán hướng tới giải pháp hai nhà nước theo nguyên tắc “đổi đất lấy hòa bình”.
Năm 2004, ICJ đưa ra phán quyết mang tính tư vấn rằng hàng rào ngăn cách của Israel xung quanh hầu hết Bờ Tây là bất hợp pháp và các khu định cư của Israel được thiết lập vi phạm luật pháp quốc tế. Israel đã bác bỏ phán quyết đó.
Diễn đàn