Một ngày sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Nguỵ Phượng Hoà có cuộc gặp với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc hôm 27/3, báo chí Trung Quốc đưa tin ông Phúc khẳng định “sẽ không theo các nước khác chống lại Trung Quốc”. Phát biểu được cho là của lãnh đạo Việt Nam gây chú ý cả ở trong nước và quốc tế giữa bối cảnh các phản ứng của Hà Nội đang được theo dõi kỹ trước sự kiện hàng trăm tàu cá của Trung Quốc đang hiện diện ở khu vực Đá Ba Đầu, thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền.
“Việt Nam đã có những bình luận tích cực về mối quan hệ với Trung Quốc trong chuyến thăm của Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa, nhấn mạnh rằng Việt Nam sẽ không bao giờ đi theo các nước khác để chống lại Trung Quốc”, tờ Hoàn Cầu Thời Báo dẫn thông tin từ Tân Hoa Xã cho biết hôm 27/4.
Trong khi đó, truyền thông Việt Nam khi đưa tin về sự kiện không hề đề cập đến khẳng định trên của lãnh đạo Việt Nam, mà chỉ nói rằng liên quan đến vấn đề Biển Đông nói riêng, “Chủ tịch nước khẳng định, hợp tác hai bên đi vào thực chất, môi trường hòa bình ở Biển Ðông được giữ vững chính là điều kiện thuận lợi để các cơ quan chức năng hai bên giải quyết những vấn đề tồn tại, nhất là vấn đề trên biển”.
Tờ báo Nhân Dân của Việt Nam nói thêm rằng Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc “mong muốn quân đội hai nước tiếp tục tăng cường xây dựng vững chắc lòng tin chiến lược”, trong khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng “mong muốn hai Ðảng, hai nước tiếp tục nỗ lực để giữ gìn môi trường hòa bình, hợp tác trên cơ sở tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau”.
Trong khi VOA chưa nhận được phản hồi từ phía chính phủ Việt Nam về yêu cầu xác minh tính thực hư trong phát biểu được cho là của ông Nguyễn Xuân Phúc, một số chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông của Việt Nam tỏ ra nghi ngờ về việc cựu Thủ tướng Việt Nam lại đưa ra một phát biểu có thể gây bất lợi cho Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành chủ quyền với quốc gia láng giềng, nhất là khi ông Phúc đã có một thời gian điều hành chính phủ trong giai đoạn diễn ra nhiều biến động căng thẳng trong mối quan hệ với Trung Quốc và trên Biển Đông.
“Ông Nguyễn Xuân Phúc không bao giờ nói câu đấy”, TS. Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu cấp cao khách mời thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á (Iseas) của Singapore khẳng định với VOA dựa theo nguồn tin ông có được từ những người có mặt trong sự kiện.
“Việt Nam không bao giờ có một chính sách gì cụ thể hoá mối quan hệ với Trung Quốc theo lối như thế cả”, TS. Hà Hoàng Hợp nói thêm.
Đây là lần thứ 6 Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc sang thăm Việt Nam trong chương trình “Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt-Trung”. Theo TS. Hà Hoàng Hợp, phía Việt Nam chưa bao giờ đưa ra một khẳng định nào như thế, và “càng không thể có trong lúc này được”, khi những căng thẳng về chủ quyền ở khu vực Đá Ba Đầu vẫn đang gia tăng mà chưa được giải quyết.
Trong khi đó, một chuyên gia về Biển Đông khác, Thạc sĩ Hoàng Việt, Giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM, cho rằng “Hoàn Cầu Thời Báo là một cơ quan ngôn luận tuy không chính thức (của Trung Quốc) nhưng luôn mang tính diều hâu, đặc biệt trong chính sách tuyên truyền” khi cố tình nói rằng Việt Nam không đi về hướng chống lại Trung Quốc.
“Đúng là như vậy, nhưng phải nói thêm rằng Việt Nam cũng không chống lại bên nào, kể cả Mỹ hay Trung Quốc”, Thạc sĩ Hoàng Việt nói với VOA.
Tuy nhiên, theo ông, mặc dù quan điểm chính thức của Việt Nam là như vậy, nhưng “trên thực tế, mối quan hệ Việt – Mỹ đã có nhiều phát triển mạnh mẽ và vượt bậc, trong khi quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc càng ngày có vẻ càng giảm đi”.
Đơn cử, theo Thạc sĩ Hoàng Việt, ngay trong sự kiện Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Nguỵ Phượng Hoà đến thăm Việt Nam, chỉ có một số tờ báo chính thức của chính phủ, của Đảng Cộng sản hay quân đội Việt Nam đưa tin, trong khi các sự kiện liên quan đến mối quan hệ với Hoa Kỳ trong năm qua đều được truyền thông Việt Nam đưa tin khá rầm rộ.
“Điều đó cho thấy thái độ của người Việt Nam đối với cả chính quyền Mỹ và Trung Quốc”, chuyên gia Hoàng Việt nói thêm.
Trong bản tin của Hoàn Cầu Thời Báo, ngoài việc đưa phát biểu được cho là của ông Phúc lên làm tiêu đề, bài báo còn dẫn phân tích của các chuyên gia Trung Quốc nói rằng “Hà Nội đang ngày càng trưởng thành”, đồng thời lưu ý rằng “Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương do Mỹ đề xuất sẽ làm suy yếu sự hội nhập, thống nhất và hòa bình trong khu vực vì nó dùng sự khác biệt giữa các nước trong khu vực để cường điệu và làm leo thang căng thẳng, và Hà Nội không muốn bị lợi dụng”.
Nhận định về nội dung thông tin trên, TS. Hà Hoàng Hợp nói: “Chính xác là chính quyền, Đảng Cộng sản Trung Quốc bảo họ bóp méo sự thật”. Theo ông, mặc dù hai đảng Cộng sản Trung Quốc và Việt Nam có chung hệ tư tưởng, nhưng lại rất khác nhau về “chính trị, tổ chức” và “mối quan hệ chiến lược giữa hai bên đang có một vấn đề lớn về chủ quyền quốc gia”.
Chuyên gia của Việt Nam cho rằng có thể thấy rõ dụng ý của truyền thông Trung Quốc trong việc “chia rẽ nội bộ Việt Nam” về quan điểm chống Trung Quốc trong vấn đề bảo vệ biển đảo và “chia rẽ Việt Nam với cộng đồng quốc tế”.
Cũng trong chuyến thăm Việt Nam, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam - Thượng tướng Phan Văn Giang. Báo chí Việt Nam nói hai bên đã “thẳng thắn trao đổi” về những vướng mắc hiện nay trong quan hệ hai nước. Trong đó, Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam khẳng định quan điểm nhất quán là giải quyết các bất đồng thông qua biện pháp hòa bình trên tinh thần tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của nhau, trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước LHQ về Luật biển năm 1982 và “Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông” (DOC), không làm phức tạp tình hình, không có hành động vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.
