Mỹ yêu cầu Trung Quốc ‘rút tên lửa khỏi Trường Sa’

Washington mới kêu gọi Bắc Kinh “rút các hệ thống tên lửa khỏi Trường Sa” đồng thời thúc giục “tránh giải quyết tranh chấp bằng việc đe dọa”.

Tuyên bố trên được đưa ra trong cuộc Đối thoại An ninh và Ngoại giao Mỹ - Trung mới đây, với sự tham dự của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo và Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis, cùng đối tác từ Bắc Kinh gồm Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì và Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa.

Trang web của Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 9/11 đăng tải tuyên bố của Washington về nhiều vấn đề liên quan tới quan hệ hai nước và khu vực, trong đó có Biển Đông.

Thông cáo có đoạn: “Hai bên cam kết hậu thuẫn hòa bình và ổn định ở Biển Nam Trung Hoa (Biển Đông), giải pháp hòa bình đối với các tranh chấp và quyền tự do hàng hải và bay ngang qua, cũng như việc sử dụng vùng biển một cách hợp pháp theo luật lệ quốc tế” .

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng cho biết rằng Washington và Bắc Kinh cũng “cam kết bảo đảm an toàn hàng không và hàng hải, cũng như kiểm soát các nguy cơ một cách xây dựng. Hoa Kỳ đã thảo luận về tầm quan trọng của việc các tàu bè và máy bay của dân sự, của lực lượng thi hành công lực và của quân sự hoạt động một cách an toàn và chuyên nghiệp theo luật quốc tế”.

Tuyên bố cũng nói rằng “Hoa Kỳ kêu gọi Trung Quốc rút các hệ thống tên lửa khỏi các nơi tranh chấp ở Trường Sa, và tái khẳng định rằng tất cả các nước nên tránh giải quyết tranh chấp thông qua việc cưỡng ép và đe dọa”.

Bộ Ngoại giao Mỹ cũng nói rằng “Hoa Kỳ vẫn tiếp tục cam kết bay ngang, ra khơi và hoạt động ở bất kỳ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép”.

Đây được coi là lần đầu tiên Mỹ yêu cầu Trung Quốc có những bước đi cụ thể, nhất là liên quan tới việc triển khai vũ khí, nhằm giảm căng thẳng ở vùng biển tranh chấp với nhiều nước, trong đó có Việt Nam.

Hồi đầu tháng Năm, kênh truyền hình CNBC của Mỹ dẫn các nguồn tin tình báo tiết lộ rằng Trung Quốc đã lắp đặt các hệ thống tên lửa hành trình chống hạm và đất đối không trên ba đảo đá tranh chấp ở Trường Sa là Đá Chữ Thập, Đá Xubi và Đá Vành Khăn.

Đây được coi là việc lần đầu tiên triển khai tên lửa của Trung Quốc tới các nơi tranh chấp. Trước đó, các hình ảnh vệ tinh cho thấy rằng Bắc Kinh đã cho đáp máy bay ném bom và chiến đấu tới các đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Ít ngày sau đó, phản hồi về việc triển khai tên lửa của Trung Quốc, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nói rằng Hà Nội “hết sức quan ngại trước các thông tin nêu trên và khẳng định mọi hoạt động quân sự hóa, bao gồm cả việc bố trí tên lửa trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa, đồng thời vi phạm Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc (DOC), làm gia tăng căng thẳng, gây mất ổn định trong khu vực và không có lợi cho nỗ lực của các nước trong đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC)".

"Việt Nam đề nghị phía Trung Quốc thể hiện trách nhiệm trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông, không tiến hành quân sự hóa, rút các trang thiết bị quân sự triển khai trái phép trên các cấu trúc thuộc chủ quyền của Việt Nam", bà Hằng nói.

Trong cuộc họp báo chung với quan chức Trung Quốc sau cuộc đối thoại, phía Mỹ đã kêu gọi Bắc Kinh “ngưng quân sự hóa Biển Nam Trung Hoa”.

Ngoại trưởng Mike Pompeo nói rằng Washington vẫn còn “quan ngại về các hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông” đồng thời thúc ép Trung Quốc “giữ vững cam kết như trong quá khứ đối với vùng này”.

Đáp lại, ông Dương Khiết Trì nói rằng Trung Quốc cam kết “không đối đầu” nhưng nói thêm rằng Bắc Kinh có quyền xây dựng “các cơ sở quốc phòng cần thiết” trên lãnh thổ của mình đồng thời thúc giục Washington ngưng đưa tàu chiến và máy bay quân sự gần các hòn đảo mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền.

Trong các diễn biến khác liên quan tới Biển Đông, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới đây đã lệnh cho quân khu phụ trách Biển Đông và Đài Loan “chuẩn bị sẵn sàng cho chiến tranh”.