Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội vừa công bố một bản đồ Việt Nam trong đó bao gồm Hoàng Sa và Trường Sa, hai quần đảo mà Trung Quốc cùng có tuyên bố chủ quyền và nằm trọn trong đường lưỡi bò 9 đoạn do Bắc Kinh đơn phương đặt ra.
Mỹ chưa bao giờ công khai ủng hộ các tuyên bố chủ quyền của Việt Nam đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nhưng trong một đăng tải trên trang Facebook chính thức của Sứ quán Mỹ ở Hà Nội hôm 9/9 nhằm kỷ niệm 25 năm quan hệ đối tác giữa hai nước, một bản đồ Việt Nam với hai quần đảo này được đăng kèm theo các thông tin về sự hợp tác giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong 1/4 thế kỷ qua.
Tấm bản đồ này dường như nhất quán với các tấm bản đồ chính thống mà chính phủ Việt Nam công bố, trong đó luôn có hình ảnh của hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Tranh chấp lãnh thổ trên hai quần đảo này giữa Việt Nam và Trung Quốc trở nên căng thẳng vào tháng 4 vừa qua khi Bắc Kinh công bố thành lập quận Tây Sa và Nam Sa, mà Việt Nam gọi là Hoàng Sa và Trường Sa, để quản lý hai quần đảo mà cả hai quốc gia Cộng sản láng giềng đều có tranh chấp chủ quyền. Việt Nam đã mạnh mẽ lên tiếng phản đối động thái được coi là giúp Trung Quốc đẩy mạnh hợp pháp hoá yêu sách đường lưỡi bò chín đoạn dù đã bị toà trọng tài quốc tế ở La Haye, Hà Lan, phủ nhận hồi tháng 7/2016.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhiều lần khẳng định rằng “Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.”
Nhận thấy tấm bản đồ Việt Nam mà Sứ quán Mỹ đăng tải trên trang Facebook có hình ảnh một số đảo của Hoàng Sa và Trường Sa, nhiều người dùng mạng xã hội này đã bày tỏ cám ơn tới động thái mà họ cho là “sự ủng hộ” của Mỹ đối với Việt Nam.
Một người dùng Facebook có tên Nam Trường viết bằng tiếng Anh: “Chính phủ Mỹ công nhận: quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc về Việt Nam. Cám ơn rất nhiều. Đối tác tốt nhất từng có.”
Một người dùng mạng Facebook khác lấy tên Cơm Nguội bày tỏ “cảm ơn chính phủ Hoa Kỳ có quan điểm đúng đắn này, phù hợp với lịch sử và pháp luật quốc tế” và nói thêm rằng “uy tín của CP [chính phủ] Hoa Kỳ cũng được củng cố bởi những hành động như thế này.”
Nhận định về việc Sứ quán Mỹ đăng tải bản đồ Việt Nam có Hoàng Sa và Trường Sa, Khang Vu, một ứng viên tiến sỹ chuyên ngành an ninh Đông Á của Đại học Boston, đưa ra câu hỏi trên trang Twitter cá nhân rằng liệu đây có phải là một tín hiệu ngầm cho thấy Hoa Kỳ ủng hộ chủ quyền của Việt Nam đối với các quần đảo này không?
Derek Grossman, nhà nghiên cứu về an ninh quốc gia và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của viện nghiên cứu Rand Corporation của Mỹ cho rằng đúng như vậy khi dẫn lại đăng tải của Đại sứ quán Mỹ với bản đồ Việt Nam có Hoàng Sa và Trường Sa trên trang Twitter cá nhân.
Mỹ trong những năm gần đây luôn phản đối các hoạt động quân sự hoá của Trung Quốc trên Biển Đông và lần đầu tiên ra tuyên bố mạnh mẽ nhất về Biển Đông hồi giữa tháng 7 vừa qua, trong đó bác bỏ hầu hết các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên vùng biển đầy tranh chấp. Washington khẳng định Bắc Kinh không có cơ sở pháp lý nào cho yêu sách “Đường chính đoạn” mà Trung Quốc tự đặt ra, trong đó bao gồm hầu hết Biển Đông chồng chéo lên các quần đảo và lãnh hải mà Việt Nam có tuyên bố chủ quyền.
Lập trường của Chính phủ Mỹ, theo nhà nghiên cứu Greg Polling của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington DC, là không đứng về bên nào trong tranh chấp lãnh thổ nhưng gần đây Hoa Kỳ đã thể hiện sự ủng hộ kiên quyết hơn đối với phán quyết của Toà trọng tài quốc tế năm 2016, trong đó quy định hầu hết tài nguyên ở Biển Đông thuộc về các nước gần biển nhất, gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Indonesia.
Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ trong những tháng gần đây cũng mạnh mẽ phản đối việc Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam trên Biển Đông và cáo buộc Trung Quốc ngăn cản các hoạt động dầu khí của Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.
Hiện công ty ExxonMobil của Mỹ đang tham gia hợp tác với PetroVietnam trong dự án khai thác dầu khí lớn nhất của Việt Nam ở mỏ Cá Voi Xanh trên Biển Đông, một trụ cột trong chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở của Mỹ trong khu vực.
Tổng lãnh sự Mỹ Marie Damour ở TPHCM hồi tháng 7 nói: “Việt Nam đã mang đến cho Mỹ một đối tác ổn định, thịnh vượng và độc lập ở khu vực Đông Nam Á, đóng góp cho hoà bình và an ninh quốc tế, hỗ trợ luật pháp ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cũng như các quy tắc của hệ thống thương mại thế giới.”
