Sau hơn 1 năm rưỡi bị câu lưu, chính quyền Trung Quốc sẽ đưa luật sư nhân quyền Phố Chí Cường ra tòa vào ngày thứ Hai. Ông Phố có thể bị 8 năm tù vì bị cáo buộc dùng những bài đăng trên mạng truyền thông xã hội để khích động thù hận và gây rối.
Các chính phủ Tây phương, trong đó có Hoa Kỳ, đã chỉ trích vụ này và kêu gọi phóng thích ông Phố. Các tổ chức nhân quyền nói vụ xử ông Phố chẳng khác nào một “vụ xử biểu diễn chính trị” nêu ra những nghi vấn về cam kết của Trung Quốc đối với pháp trị. Hiến pháp nước này đúng ra bảo về quyền tự do phát biểu mặc dù nhà chức trách thường xuyên kiểm duyệt giới truyền thông và dùng công an theo dõi internet.
Ông Trương Bảo Tuấn, một trong các luật sư của ông Phố, nói rằng họ lấy làm “lạc quan một cách thận trọng” và bày tỏ hy vọng rằng tòa án có thể chống lại áp lực đang phải đối mặt và đưa ra một phán quyết dựa trên luật pháp.
Ông Trương nói:
“Bất chấp phán quyết sẽ ra sao, vụ này đã đặt ta một tiền lệ rất xấu là truy tố một người với 2 tội trạng nghiêm trọng mà chỉ dựa trên 600 từ được đăng trên Weibo”. (phiên bản Twitter của Trung Quốc)
Ông Trương nói thêm rằng phải đến sau khi chính quyền bắt giữ ông Phố họ mới bắt đầu đi tìm bằng chứng để kết án ông.
Ông Phố bị bắt hồi tháng 5 năm ngoái, ngay trước ngày kỷ niệm 25 năm vụ đàn áp ở Thiên An Môn. Nhưng mãi 1 năm sau ông mới bị truy tố.
Ông vẫn từng là một người thẳng thắn chỉ trích đảng Cộng sản và ủng hộ pháp trị ở Trung Quốc. Ông đại diện cho những nhân vật nổi tiếng như họa sĩ Ngải Vị Vị và các ký giả nổi tiếng, cùng những cá nhân ít được biết tới hơn đã từng là nạn nhân của hệ thống pháp lý như Đường Huy.
Bà Đường bị gửi đi trại lao cải vì đã phản đối một cách ôn hòa điều bà cảm thấy là những án quá nhẹ được tuyên cho các cá nhân đã cưỡng hiếp và buộc đứa con gái 11 tuổi của bà đi vào đường mại dâm.
Sự nổi tiếng của ông Phố ở Trung Quốc về công tác pháp lý của ông đã dẫn tới một số người ủng hộ ông trên mạng và bất kể những cố gắng của chính quyền bịt miệng ông bằng cách đóng các tài khoản của ông, ông vẫn là một nhà bình luận đầy hiệu năng. Một số các lời bình của ông được sử dụng trong vụ xử là những lời chỉ trích các giới chức và các chính sách của chính phủ ở Tân Cương, kể cả những lời bình phản ánh vụ tấn công tàn bạo ở nhà ga Côn Minh trong tỉnh Vân Nam hồi tháng 3 năm 2014.
Trong một bài đăng vào ngày 2 tháng 3 năm 2014, ông Phố viết: “Vụ việc ở Côn Minh quá tàn bạo và tội ác của các hung thủ thật đáng buồn. Nếu nói Tân Cương sản xuất ra khủng bố, thì tôi tin là đúng, nhưng đây là hậu quả chứ không phải là nguyên nhân. Khi ta tóm lược số thương vong nặng nề và những hậu quả khủng khiếp trong một câu bằng cách nói rằng những người quảng bá độc lập cho Tân Cương là những kẻ dã man và không nhận lãnh trách nhiệm, thì tôi không thể đồng ý được”.
Trong một bài đăng khác hồi tháng 5 năm ngoái trước khi bị bắt, ông viết: “Nếu nói Tân Cương thuộc về Trung Quốc, thì hãy đừng đối xử với Tân Cương như một thuộc địa, đừng hành động như những người đi chinh phục và cướp bóc, tấn công chống lại bất cứ và tất cả, trước và sau, biến họ thành kẻ thù. Đây là một quốc sách phi lý”.
Ông William Nee, một nhà nghiên cứu về Trung Quốc của Hội Ân xá Quốc tế, nói rằng ông Phố Chí Cường là một tiếng nói đã cố gắng ít nhất nêu ra những câu hỏi về cuộc chiến chống khủng bố đã diễn ra ở khu vực tự trị Tân Cương và vì thế ông đã bị trừng phạt.
Ông Nee nói:
“Điều quan trọng là vụ án tóm lại chỉ là một vài lời bình mà ông ấy đưa ra trên mạng truyền thông xã hội mà không gây nguy hiểm cho an ninh một cách đáng kể nào theo quan điểm của luật pháp quốc tế. Dường như thực sự chỉ là chính hệ thống bị đưa ra xét xử thay vì ông Phố Chí Cường”.
Luật sư Trương Bảo Tuấn bênh vực cho ông Phố nói rằng cuối cùng, "vụ án ông Phố sẽ là một dấu hiệu quyền tự do phát biểu được tôn trọng như thế nào ở Trung Quốc". Nếu bị xét là có tội, ông Phố sẽ trở thành người mới nhất trong con số ngày càng tăng các cá nhân bị nhắm làm mục tiêu kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nhậm chức. Cách đây vài tháng, chính quyền đã phát động một cuộc trấn áp ồ ạt nhắm vào các luật sư, và bị các tổ chức nhân quyền và các chính phủ tây phương chỉ trích nghiêm khắc.
Hôm 10/12, Đại sứ Hoa Kỳ Max Baucus và Đại sứ quán Đức đã nêu ra những quan ngại về trường hợp của ông Phố trong các thông cáo phổ biến nhân ngày Quốc tế Nhân quyền. Ông Baucus hối thúc chính quyền Bắc Kinh phóng thích ông Phố trước phiên xử, và lập luận rằng một hành động như thế sẽ là “một bước tiến hướng tới một xã hội công bằng hơn”.
Tổ chức Human Rights Watch kêu gọi hơn 30 vị đại sứ ở Bắc Kinh đã từng lên tiếng bày tỏ quan ngại về những vấn đề nhân quyền hãy có mặt bên ngoài Tòa án Trung cấp số 2 ở Bắc Kinh vào sáng thứ Hai tới đây.
Thông cáo nói: “Có nhiều phần chắc họ sẽ không được phép vào phòng xử, và có thể chính quyền còn tìm cách ngăn chặn toàn bộ việc ra vào tòa nhà. Nhưng tại phiên xử sẽ được theo dõi sát khắp nước và trên toàn cầu, còn cách nào hay hơn là chứng tỏ sự quan tâm ở cấp cao và tình đoàn kết so với việc cùng nhau xuất hiện?”.
