Trong một năm rưỡi qua, những cuộc nổi dậy trong thế giới Ả Rập đã lật đổ 4 nhà lãnh đạo cai trị trong nhiều thập niên qua.
Tổng thống Zine el Abidine Ben Ali đã phải chạy sang sống lưu vong ở Ả Rập Saudi.
Ông Moammar Gadhafi cầm cự được lâu hơn, nhưng với sự can thiệp của NATO ông này phải trốn chạy và cuối cùng bị chính người dân giết chết.
Tại Yemen, một giải pháp ngoại giao chấm dứt sự đối đầu, một thỏa thuận cấp vùng khiến ông Ali Abdullah Saleh phải miễn cưỡng trao quyền lại cho người phụ tá.
Bản án tù chung thân hôm thứ Bảy tuần qua dành cho cựu Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak, người đã từ chức hồi năm ngoái vì những cuộc biểu tình rầm rộ, là một trường hợp điển hình của những chế độ chuyên quyền Ả Rập chống lại dân chúng.
Tất cả những chuyện này có ý nghĩa gì đối với việc giải quyết bạo động sau cuộc nổi dậy Mùa Xuân Ả Rập tại Syria? Các nhà phân tích nói hầu như không có gì nhiều.
Tình huống khác biệt
Ông Nadim Shehadi thuộc tổ chức Chatham House có trụ sở tại London nói câu chuyện của Tổng thống Syria Bashar al-Assad, giống như ông Gadhafi của Libya, khác với hai nhà lãnh đạo bị lật đổ tại Tunisia và Ai Cập.
Ông nói: “Quá trễ cho Tổng thống Bashar al-Assad. Ông không thể theo gót ông Ben Ali hay ông Mubark được vì ông không công nhận sự hiện hữu của đối lập và ông vẫn đang hoàn toàn chống lại do đó ông chỉ có thể lựa chọn hoặc kết thúc như ông Gadhafi hoặc chọn một thỏa thuận như ông Ali Abdullah Saleh.”
Các nhà lãnh đạo Ả Rập trong Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh đã có thể, sau nhiều lời hứa hẹn hão huyền của Tổng thống Yemen, đảm bảo được việc chuyển giao quyền hành lại cho người phụ tá của Tổng thống.
Trong những tuần lễ gần đây, mô hình Yemen đã có sức thu hút đối với cộng đồng quốc tế cũng như những người có nỗ lực ngoại giao khác.
Ông Shehadi cho rằng điều này có lẽ không thực tế.
“Tôi thấy khó đạt được thỏa thuận với Tổng thống Assad vì tôi nghĩ cộng đồng quốc tế mất lòng tin về những gì ông này nói. Do đó không có đủ tin cậy để thỏa thuận với ông Assad. Ngay cả Tổng thống Ali Abdullah Saleh vẫn tiếp tục đưa ra những thủ đoạn sau khi đã thỏa thuận và vẫn đang có những thủ đoạn.”
Việc ông Assad lưu vong khó xảy ra
Nhà phân tích chính trị Hisham Kassem có trụ sở tại Cairo đồng ý là mô hình Yemen ít có hy vọng đối với Syria. Ông cho rằng ý tưởng lưu vong như trường hợp ông Ben Ali, từng có lúc có thể xảy ra với việc Tổng thống Assad lánh nạn tại nước đồng minh Iran.
Nhưng ông Kasem nghĩ là thời điểm này đã qua rồi. Ông nói:
“Có thể hiện nay ông Bashar đang tự hỏi lẽ ra ông có nên theo mô hình của ông Ben Ali vào một lúc nào đó trước đây, vì bây giờ ông Bashar chỉ còn có thể nắm quyền bằng máu. Do đó có thể quá trễ và ông có thể nghĩ nếu như ông không phạm sai lầm bằng cách theo mô hình Ben Ali”
Như nhiều nhà phân tích khác, ông Kassem ít hy vọng vào một giải pháp chính trị. Ông nói:
“Tôi không nghĩ vào thời điểm này ông Bashar chịu quan sát hay nỗ lực học hỏi thêm. Ông đang trở thành một người chỉ suy nghĩ có một chiều và ông biết không có gì có thể cứu ông trừ phi ông tiếp tục việc tàn sát và thắng.”
Ông Kassem nói nếu quyền cai trị của Tổng thống Assad phải đi đến một kết thúc bắt buộc, thì nhà lãnh đạo Syria sẽ phải đối mặt với một tình huống tương tự như ông Gadhafi.
Và theo ông Kassem, ông Assad biết rõ điều này.
Tổng thống Zine el Abidine Ben Ali đã phải chạy sang sống lưu vong ở Ả Rập Saudi.
Ông Moammar Gadhafi cầm cự được lâu hơn, nhưng với sự can thiệp của NATO ông này phải trốn chạy và cuối cùng bị chính người dân giết chết.
Tại Yemen, một giải pháp ngoại giao chấm dứt sự đối đầu, một thỏa thuận cấp vùng khiến ông Ali Abdullah Saleh phải miễn cưỡng trao quyền lại cho người phụ tá.
Bản án tù chung thân hôm thứ Bảy tuần qua dành cho cựu Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak, người đã từ chức hồi năm ngoái vì những cuộc biểu tình rầm rộ, là một trường hợp điển hình của những chế độ chuyên quyền Ả Rập chống lại dân chúng.
Tất cả những chuyện này có ý nghĩa gì đối với việc giải quyết bạo động sau cuộc nổi dậy Mùa Xuân Ả Rập tại Syria? Các nhà phân tích nói hầu như không có gì nhiều.
Tình huống khác biệt
Ông Nadim Shehadi thuộc tổ chức Chatham House có trụ sở tại London nói câu chuyện của Tổng thống Syria Bashar al-Assad, giống như ông Gadhafi của Libya, khác với hai nhà lãnh đạo bị lật đổ tại Tunisia và Ai Cập.
Ông nói: “Quá trễ cho Tổng thống Bashar al-Assad. Ông không thể theo gót ông Ben Ali hay ông Mubark được vì ông không công nhận sự hiện hữu của đối lập và ông vẫn đang hoàn toàn chống lại do đó ông chỉ có thể lựa chọn hoặc kết thúc như ông Gadhafi hoặc chọn một thỏa thuận như ông Ali Abdullah Saleh.”
Các nhà lãnh đạo Ả Rập trong Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh đã có thể, sau nhiều lời hứa hẹn hão huyền của Tổng thống Yemen, đảm bảo được việc chuyển giao quyền hành lại cho người phụ tá của Tổng thống.
Trong những tuần lễ gần đây, mô hình Yemen đã có sức thu hút đối với cộng đồng quốc tế cũng như những người có nỗ lực ngoại giao khác.
Ông Shehadi cho rằng điều này có lẽ không thực tế.
“Tôi thấy khó đạt được thỏa thuận với Tổng thống Assad vì tôi nghĩ cộng đồng quốc tế mất lòng tin về những gì ông này nói. Do đó không có đủ tin cậy để thỏa thuận với ông Assad. Ngay cả Tổng thống Ali Abdullah Saleh vẫn tiếp tục đưa ra những thủ đoạn sau khi đã thỏa thuận và vẫn đang có những thủ đoạn.”
Việc ông Assad lưu vong khó xảy ra
Nhà phân tích chính trị Hisham Kassem có trụ sở tại Cairo đồng ý là mô hình Yemen ít có hy vọng đối với Syria. Ông cho rằng ý tưởng lưu vong như trường hợp ông Ben Ali, từng có lúc có thể xảy ra với việc Tổng thống Assad lánh nạn tại nước đồng minh Iran.
Nhưng ông Kasem nghĩ là thời điểm này đã qua rồi. Ông nói:
“Có thể hiện nay ông Bashar đang tự hỏi lẽ ra ông có nên theo mô hình của ông Ben Ali vào một lúc nào đó trước đây, vì bây giờ ông Bashar chỉ còn có thể nắm quyền bằng máu. Do đó có thể quá trễ và ông có thể nghĩ nếu như ông không phạm sai lầm bằng cách theo mô hình Ben Ali”
Như nhiều nhà phân tích khác, ông Kassem ít hy vọng vào một giải pháp chính trị. Ông nói:
“Tôi không nghĩ vào thời điểm này ông Bashar chịu quan sát hay nỗ lực học hỏi thêm. Ông đang trở thành một người chỉ suy nghĩ có một chiều và ông biết không có gì có thể cứu ông trừ phi ông tiếp tục việc tàn sát và thắng.”
Ông Kassem nói nếu quyền cai trị của Tổng thống Assad phải đi đến một kết thúc bắt buộc, thì nhà lãnh đạo Syria sẽ phải đối mặt với một tình huống tương tự như ông Gadhafi.
Và theo ông Kassem, ông Assad biết rõ điều này.
