Từ cuộc tấn công mới đây của Mỹ tại Pakistan giết chết thủ lĩnh phe Taliban ở Afghanistan cho đến cuộc tấn công vào tháng 3 năm nay tại Somalia làm cho 150 phần tử hiếu chiến của al-Shabab thiệt mạng, việc sử dụng máy bay không người lái đã gia tăng dưới thời Tổng thống Barack Obama. Trong lúc chính phủ Mỹ chuẩn bị công bố, lần đầu tiên, những thông tin về những người bị giết trong các cuộc tấn công này, nhiều người trông đợi Washington tiết lộ nhiều hơn về một chương trình từ lâu bị che phủ trong màn bí mật.
Các tổ chức nhân quyền từ lâu đã kêu gọi chính phủ Mỹ công bố những con số rõ rệt về những cuộc tấn công chống khủng bố bằng máy bay không người lái, nhưng cho đến nay yêu cầu đó vẫn chưa được đáp ứng, và chính quyền Mỹ thậm chí còn không chịu xác nhận là họ có thực hiện những vụ tấn công như vậy.
Bà Rita Siemion thuộc Tổ chức Nhân quyền Trên hết nói:
“Chỉ nói là quí vị nên tin chúng tôi, chúng tôi có những tiêu chuẩn cao, chúng tôi làm hết sức mình, quả thật là không đủ. Họ cần phải tiết lộ nhiều hơn nữa.”
Chính quyền Obama hứa sẽ sớm công bố phúc trình để đưa ra con số những chiến binh và thường dân thiệt mạng trong các cuộc tấn công của máy bay không người lái Mỹ kể từ năm 2009, bên ngoài những khu vực chiến sự nóng bỏng như Iraq, Afghanistan và Syria.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Josh Earnest nói:
“Trước đây, chúng tôi không công khai thừa nhận là những sự việc này đã xảy ra. Do đó, tôi nghĩ rằng sự kiện là chúng tôi chuẩn bị công bố các kết quả và đưa ra các con số về ảnh hưởng của những hoạt động quân sự này trên cơ sở định kỳ, thường xuyên, là một tiến bộ lớn hướng tới minh bạch."
Tuy nhiên, bà Siemion thuộc Tổ chức Nhân quyền Trên hết nói việc kiểm kê thiệt hại nhân mạng là chưa đủ, và chính quyền cần phải định nghĩa một cách rõ ràng những từ ngữ như chiến binh, mối đe dọa tức thời và khả năng bắt giữ, đồng thời phải thực hiện những biện pháp để luật hoá chính sách máy bay không người lái.
“Tất cả những việc chính quyền làm trong những năm qua, như ấn định tiêu chuẩn, ấn định ranh giới, cần phải được hệ thống hóa ngõ hầu di sản mà Tổng thống Obama để lại không phải là một cuộc chiến tranh không ranh giới, bất tận, không bao giờ chấm dứt.”
Ông John Hannah, người sáng lập Quỹ Bảo vệ Dân chủ, trước đây là một cố vấn cao cấp của các chính phủ của Tổng thống Clinton và Tổng thống George W. Bush, người bị chỉ trích vì thành lập nhà tù quân sự tại Vịnh Guantanamo. Ông Hannah nhận định như sau:
“Chính quyền Obama hầu như hoàn toàn bỏ qua nỗ lực bắt giữ và giam cầm để thu thập tin tình báo từ những phần tử khủng bố này. Thay vào đó, họ đã quyết định nắm giữ cùng một lúc các vai trò thẩm phán, bồi thẩm đoàn và người thi hành án tử hình.”
Tuy nhiên, ông Hannah nói thêm là những cuộc tấn công bằng máy bay không người lái là một chiến thuật hữu hiệu tại những nước như Yemen và Pakistan, nơi mà các chính phủ hoặc không muốn hay không có khả năng để truy lùng những phần tử khủng bố. Những vụ tấn công bằng máy bay không người lái tại những nước này có thể làm giảm bớt những thiệt hại của thường dân so với cuộc xung đột quân sự qui ước.
Ông Hannah nói vấn đề chính yếu là cân bằng.
“Phải bảo đảm là chúng ta làm tất cả mọi thứ có thể làm và thiết lập tất cả những định chế cần thiết và những biện pháp bảo đảm an toàn để tìm được sự cân bằng đúng đắn nhằm bảo vệ an ninh cho nước Mỹ và đồng thời bảo đảm là chúng ta không vượt qua lằn ranh để trở thành một nước vô luật pháp.”
Các nhà phân tích nói đây là một thách thức sẽ tiếp tục trong tương lai, với việc sử dụng máy bay không người lái trở thành một bộ phận chính trong chính sách của Mỹ để chống khủng bố.
