Lào lẳng lặng khởi công xây đập Sayabouri trên sông Mekong

Lào đã lẳng lặng khởi công xây dựng con đập đầu tiên trên hạ nguồn sông Mekong, trước cuộc họp quy tụ 4 quốc gia thuộc Ủy Hội Sông Mêkong, để đưa ra một quyết định về dự án này.

Theo dự kiến, các đại diện của các chính phủ Lào, Việt Nam, Campuchia và Thái Lan sẽ gặp nhau vào ngày mai, thứ Ba, để chính thức đưa ra quyết định liệu có nên xây đập Xayaburi ở khu vực phía Bắc nước Lào hay không. Dự án này có kinh phí lên tới 3,5 tỉ đôla, và công xuất 1,260 megawatt.

Nhưng tin tức cho hay Lào đã xúc tiến việc xây dựng dự án thủy điện gây nhiều tranh cãi này.

Theo dự kiến, Ủy Hội Sông Mekong sẽ triệu tập vào ngày thứ Ba tại thủ đô Vientiane của Lào, để đưa ra quyết định chung cuộc về dự án này, vốn bị Việt Nam, Campuchia và các tổ chức bảo vệ môi trường mạnh mẽ chống đối.

Các nhóm bảo vệ môi trường cho rằng xây con đập này trên hạ nguồn Sông Mekong sẽ gây rối loạn luồng nước luân chuyển của các đàn cá, tác động đến kế sinh nhai của hàng triệu người vốn lệ thuộc vào nguồn tài nguyên dồi dào của Sông Mekong để làm lương thực.

Tuy nhiên, các quyết định của Ủy Hội Sông Mekong không có tính ràng buộc về mặt pháp lý, và trên nguyên tắc, Lào có thể xúc tiến dự án xây đập Xayaburi, dù không được sự chấp thuận của Ủy Hội Sông Mekong.

Trong một thiên phóng sự điều tra, nhật báo Bangkok Post cho hay các ký giả của nhật báo này đã đến tận nơi, và trông thấy nhiều máy móc thiết bị của một công ty xây cất Thái Lan, đang thi công xây đường để tạo điều kiện cho việc xây đập Xayaburi.

Tờ The Bangkok Post đã phổ biến nhiều hình ảnh tại địa điểm xây cất, và phỏng vấn nhiều dân làng. Tờ báo trích lời một số cư dân, nói rằng họ đã được thông báo rằng họ sẽ được đền bù bằng nhà mới và tiền bồi thường, có khi chỉ vào khoảng 15 đôla, nếu đất đai của họ bị trưng dụng.

Tờ báo trích lời ông Prasarn Marukpitak, một Thượng nghị sĩ Thái Lan hồi hưu đang làm việc cho các dự án phát triển khu vực, nói rằng theo các chứng cớ thì rõ ràng công tác xây đập Xayaburi đang được nhanh chóng xúc tiến.

Ông Prasarn nói nếu dự án này tiếp tục mà không có sự đồng ý của tất cả các thành viên trong Ủy Hội Sông Mekong, thì tranh cãi có thể leo thang để trở thành một cuộc tranh chấp quốc tế.

Tin của Hãng Thông Tấn AP loan đi hôm qua nói rằng hành động của Lào đã khơi lên một làn sóng chỉ trích, kể cả từ một Thượng nghị sĩ Mỹ có nhiều liên hệ với Việt Nam, ông Jim Webb.

Thượng nghị sĩ Jim Webb, Chủ tịch Ủy Ban Thượng Viện Hoa Kỳ đặc trách Chính Sách Đối Ngoại về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, đã ra một tuyên bố về dự án xây đập Xayaburi.

Tuyên bố hôm 14 tháng Tư do văn phòng Thượng nghị sĩ Webb phổ biến nói rằng nếu được xây, đập Xayaburi sẽ có những hệ quả tai hại cho toàn tiểu vùng Sông Mekong.

Thượng nghị sĩ Webb đơn cử kết luận của nhiều cuộc nghiên cứu khoa học, cho rằng đập Xayaburi, và những con đập khác xây trên dòng chính sông Mekong sẽ mang lại những hệ quả xấu về môi trường, kinh tế và xã hội cho toàn bộ tiểu vùng sông Mekong.

Thượng nghị sĩ Jim Webb tuyên bố : “Hoa Kỳ và cộng đồng quốc tế có quyền lợi chiến lược trong việc bảo vệ sức khỏe môi trường và an sinh của hơn 60 triệu người sống lệ thuộc vào Sông Mekong.”

AP trích dẫn lời của ông Pianporn Deetes, thuộc tổ chức Sông Quốc Tế có trụ sở đặt ở Hoa Kỳ, nói rằng tổ chức của ông đã được dân địa phương báo cáo cách đây khá lâu, rằng một con đường đang được xây để chuẩn bị cho dự án xây đập Xayaburi.

Dự án xây đập Xayaburi theo dự trù sẽ khởi sự hoạt động vào tháng Giêng năm 2019, và sẽ cung cấp điện với giá rẻ cho Thái Lan.

Nguồn: The Bangkok Post, AP, The New York Times