Cuộc thanh trừng công khai ở Bắc Triều Tiên là dấu hiệu chuyển tiếp lãnh đạo

SEOUL —  Bắc Triều Tiên đã xác nhận người chú và cũng là người đỡ đầu của lãnh tụ Kim Jong Un, ông Jang Song Thaek đã bị lật đổ trong một cuộc thanh trừng công khai. Các chuyên gia phân tích chính trị nói việc bãi chức được quảng bá rầm rộ ngụ ý như một lời cảnh cáo để bảo đảm sự trung thành vào lúc nhà lãnh đạo trẻ tuổi củng cố thế lực. Từ Seoul, thông tín viên VOA Daniel Schearf ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.

Các cơ quan truyền thông nhà nước Bắc Triều Tiên hôm nay xác nhận các bản tin tình báo nói rằng ông Jang Song Thaek đã bị tước hết quyền lực và chức vụ vì tội tham nhũng và bè phái.

Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên KCNA nói ông Jang và những người đồng bọn đã lạm dụng quyền thế trong các hành động chống lại đảng cộng sản và làm lơ trước các mệnh lệnh của lãnh tụ Kim Jong Un, là cháu vợ của ông.

Ông Jang đã bị bãi chức phó chủ tịch Ủy ban Quốc phòng nhiều thế lực của Bắc Triều Tiên, và bị cáo buộc sử dụng ma tuý, cờ bạc, chơi gái và ăn uống xa hoa.

Ðài truyền hình trung ương Triều Tiên chiếu các hình ảnh bị binh sĩ mặc quân phục ông Jang bắt đi tại một cuộc họp tại văn phòng chính trị của Ðảng Lao động với sự tham dự của ông Kim Jong Un. Việc ông bị bãi chức cũng được đưa lên trang nhất của tờ báo chính thức Rodong Sinmun.

Ông Andrei Lankov là giáo sư môn sử Triều Tiên tại trường đại học Kookmin. Ông nói tuy việc thành trừng chính trị ở Bình Nhưỡng không có gì là khác thường, mức độ quảng bá trong trường hợp này là điều chưa từng thấy trước đây.

​“Trước đây, hàng trăm và có thể là hàng ngàn giới chức cấp cao đã từng bị thanh lọc. Một số bị hành quyết, một số bị gửi đi sống lưu vong hoặc vào tù. Một số cuối cùng lại quay trở lại chức vụ. Tuy nhiên, với rất ít truờng hợp ngoại lệ ở Bắc Triều Tiên các vụ thanh trừng vẫn luôn luôn cố định. Khác với Liên bang Xô viết chẳng hạn, khi họ bãi chức một giới chức cấp cao thì họ không công khai hóa việc này. Và nêú có, thì cũng chưa bao giờ tới mức độ như lần này.”

Chưa rõ điều gì sẽ xảy ra cho ông Jang hoặc liệu nhân vật 67 tuổi này có bị truy tố về tội hình sự nào hay không.

Cơ quan tình báo Nam Triều Tiên, Sở Tình báo Quốc gia, tuần trước đã tiết lộ lần đầu việc bãi chức ông Jang, việc hành quyết hai người trợ lý của ông và một cuộc thanh trừng các ủng hộ viên.

Các chuyên gia phân tích chính trị nói các động thái dường như nhắm mục đích cảnh báo các giới chức chống lại lãnh tụ Kim Jong Un rằng ngay cả liên hệ gia cũng không bảo vệ được họ.

Ông Cheong Seong-chang là một giảng viên kỳ cựu tại Viện Sejong của Nam Triều Tiên.

Ông Cheong nói các hoạt động của ông Jang Song Thaek đã trở thành một vấn đề khi ông tìm cách xác lập quyền hành mạnh hơn ông đã có dưới thời ông Kim Jong Il. Hai trong số các trợ lý của ông đã bị hành quyết tại một tòa án binh, và ông đoán là ông Jang Song Thaek sẽ bị gửi đến một trại tập trung hay bị trừng trị nặng hơn nữa.

Ông Jang Song Thaek đã bị thanh trừng một cách thầm lặng hai lần trước đây dưới thời cựu lãnh tụ Kim Jong Il, người anh em rể của ông ta. Nhưng ông Jang đã được giải cứu và phục chức với sự giúp đỡ của bà vợ và người dì của ông Kim Jong Un, là bà Kim Kyong Hui.

Hai vợ chồng ông đã phụ giáo cho ông Kim Jong Un sau cái chết của thân phụ nhưng các cơ quan truyền thông Nam Triều Tiên nói bà Kim Kyong Hui đã bị đau ốm và mất ảnh hưởng.

Phần lớn giới lãnh đạo cấp trung ương của Bắc Triều Tiên là từ thời ông Kim Jong Il và ở độ tuổi 60 và 70, khiến các chuyên gia phân tích đi đến chỗ tranh luận về mức độ trung thành của họ đối với ông Kim Jong Un mới có 30 tuổi.

Kể từ khi lên nắm quyền cách đây 2 năm, lãnh tụ Kim Jong Un đã thây thế hơn 40 phần trăm các giới chức cấp cao để củng cố sự cai trị của mình bằng một thế hệ trẻ hơn trung thành với ông ta.

Cuộc cải tổ quyền lực đã gây quan ngại về sự ổn định chính trị tại quốc gia nghèo khó có vũ khí hạt nhân này.

Ông Lankov nói rủi ro của việc bãi chức ông Jang có phần chắc mang tính tạm thời trong khi lợi ích về phía lãnh tụ Kim Jong Un mang tính dài hạn.

“Tôi sẽ không đánh giá thấp tác động này bởi vì, cùng lúc, nó chứng tỏ cho giới quan liêu rằng người thanh niên này là một người đáng sợ và tốt hơn là chớ nên gây rắc rối với ông ta. Và rút cuộc thì sự sợ hãi đó có thể làm gia tăng sự ổn định trong nước.”

Trước khi bị bãi chức, ngoài những chức vụ khác, ông Jang Song Thaek phụ trách các đặc khu kinh tế liên doanh với Trung Quốc.

Ông Daniel Pinkston là phó giám đốc vùng Ðông Bắc Á của Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế. Ông nói việc thanh trừng ông Jang có phần chắc sẽ không tác động đến bang giao với Bắc Kinh.

“Với ông Jang bị gạt sang một bên, tôi không thấy có thay đổi nào quan trọng trong mối bang giao đó. Và Trung Quốc có động cơ giữ nguyên chế độ và bảo đảm là Bắc Triều Tiên được ổn định. Và theo tôi họ sẽ tiếp tục mức độ hỗ trợ mà chúng ta thấy trước đây.”

Tin tức của giới truyền thông Nam Triều Tiên cho hay một viên trợ lý của ông Jang đã bỏ trốn sang Trung Quốc hồi tháng 11 và hiện đang bị Nam Triều Tiên câu lưu. Các giới chức ở Seoul và Bắc Kinh không xác nhận vụ đào tỵ theo lời cáo buộc này.