Không hiểu sao ngày càng lớn tôi càng thích tìm đến những người già. Đặc biệt là những ông già cá tính, đã từng ngang dọc đó đây. Nhớ lúc tôi còn học đại học ở Melbourne, một trong những ông già mà tôi thích nhất là ông Wills. Mà tôi và các bạn ông vẫn thường chỉ gọi vắn tắt là vậy. Mặc dù ông là một bác sĩ chuyên khoa nổi tiếng ở Úc. Và ông hơn tôi những gần 70 tuổi.
Cứ mỗi tuần, mỗi chiều thứ tư, là tôi lại xách vợt đi đánh tennis cặp với ông. Để đấu với một cặp cũng đâu hơn tôi năm, ba chục tuổi. Để chúng tôi cùng nghe ông kể chuyện tiếu lâm trong những lúc nghỉ xả hơi về quãng đường dài mà ông đã đi qua. Từ Ireland nơi ông sinh ra và lớn lên, sang Châu Âu khi cả một vùng trời vẫn còn đắm chìm trong biển lửa của Đệ Nhị Thế Chiến. Và từ Châu Âu ông đã tiếp tục dấn thân sang Phi Châu vào cuối thập niên 1940 khi cả lãnh thổ ấy chưa có được một Trường Y Khoa đúng nghĩa.
Ông là người sáng lập Trường Y Khoa đầu tiên ở Phi Châu. Và ông cũng là người đầu tiên cho tôi thấy những cầu vồng muôn màu trong cuộc sống, ở những vùng đất xa xôi, ở những con người luôn đi tiên phong trong công việc giúp dân, khai trí. Để nhận thức được rằng, cuối cùng, khi chúng ta chùn chân, mỏi mệt, sẽ không có gì hạnh phúc bằng được sống lại một lần nữa với những kỷ niệm tràn đầy tình nghĩa, giữa người và người.
Lần đầu tiên tôi gặp Shep Lowman ở Geneva, Switzerland vào mùa thu năm 2002, ông đã làm cho tôi nhớ lại ông bạn già tên Wills của tôi nay đã mất. Cũng cái dáng gầy gầy đó, hai gò má cao, tóc bạc, cùng với sự hóm hỉnh trong từng lời nói, mỗi cử chỉ mà tôi chỉ thấy có ở những ông già đã hơn một lần lưu lạc khắp bốn phương trời, đã từng thấy và sống hết mình ở những nơi mà họ đã đi qua.
Có khác chăng là Wills sinh ra và lớn lên bên Châu Âu. Còn Shep là người Mỹ chính cống.
Ông cũng là một trong những nhân viên cuối cùng của Tòa Đại Sứ Mỹ rời khỏi Sài Gòn vào sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Khi ông biết rằng không còn cách nào khác để giúp những người bị kẹt lại. Chính ông là người đã tự tay lên list cho hàng trăm, hàng ngàn người di tản bằng máy bay, trực thăng trong những ngày cuối cùng và cũng chính ông sau này đã tiếp tục tranh đấu trong nhiều cương vị khác nhau kể cả chức vụ Phó Thứ Trưởng Bộ Ngoại Giao để nước Mỹ nhận gần 1 triệu người Việt tỵ nạn qua các chương trình định cư nhân đạo, con lai Mỹ, HO, ROVR.
Sau này ông cũng là một trong những người hết mình ủng hộ giải pháp mà chúng tôi đưa ra. Đó là nước Mỹ nên nhận tất cả những thuyền nhân Việt Nam cuối cùng còn kẹt tại Philippines. Bằng cách đưa ra những tiêu chuẩn dễ nhất có thể.
Cũng nhờ vậy mà qua chương trình nhân đạo này, đã có gần 1600 người Việt tỵ nạn được cho đi định cư ở Mỹ chỉ trong vòng 2 năm, 2005 - 2006. Mặc dù họ đã bị rớt thanh lọc ở Philippines. Mặc dù họ không được Cao Ủy Tỵ Nạn Liên Hiệp Quốc công nhận. Và không còn một ai ngó ngàng đến họ.
Ngoại trừ những người có tâm, có lòng, có kiến thức, và có khả năng như Shep. Ở ngay thủ đô Washington nơi tất cả mọi chính sách lớn, nhỏ của Mỹ được đưa ra.
Nhìn lại quãng đường tranh đấu của 10 năm về trước, thật lòng mà nói tôi không thể tưởng tượng được là cũng nhờ nó mà tôi đã có dịp gặp được những con người quá ư là tuyệt vời như Shep. Nếu như trước đây, sau khi học xong ở Anh vào mùa thu năm 2002 tôi không quyết định sang Geneva để bắt đầu tranh đấu cho điều mình vẫn một mực tin tưởng, thì tôi đã không có dịp gặp được những nhà hoạt động nổi tiếng như Shep.
Và nếu như tôi không gặp được Shep thì chưa chắc gì tôi đã được ông giới thiệu để gặp những nhà hoạt động nổi tiếng, tài giỏi khác ở Washington DC. Để từ đó chúng tôi đã cùng nhau lên tiếng và sau đó là thương thảo với cả ba nơi khác nhau: Văn phòng của các dân biểu, thượng nghị sĩ nơi đề nghị thay đổi chính sách, Bộ Ngoại Giao nơi đưa ra chính sách và Bộ An Ninh Quốc Gia nơi thực thi chính sách.
Để cuối cùng một chính sách mới của nước Mỹ dành cho thuyền nhân Việt Nam đã được cho ra đời vào ngày 29 tháng 4 năm 2004. Chỉ sau gần 2 năm tranh đấu.
Hôm tôi ghé thăm Shep và cô Hiệp là vợ của ông tại tư gia của hai người ở Virginia trước khi ra phi trường, chúng tôi đã tay bắt mặt mừng hỏi thăm nhau vì cũng lâu rồi tôi mới có dịp trở lại. Khác với cách đây 3 năm về trước khi tôi vẫn còn nhiều công việc ở Washington DC nên thỉnh thoảng vẫn được cô kêu qua cho ăn ba món canh chua, cá kho tộ và rau muống luộc mà tôi đi đâu cũng thèm.
Cô nấu ăn ngon tuyệt vời và được ngồi ăn cùng với cô chú, để nghe Shep kể lại chuyện tình của hai người, ông ‘cua’ cô ra sao lúc mới đến Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1966, hai người đã cùng nhau chia xẻ những khó khăn như thế nào, đương đầu với những biến đổi to lớn sau năm 1975 ra sao, đối với tôi đó là một diễm phúc ngọt ngào mà có bao nhiêu tiền cũng không thể nào mua được.
Chỉ tiếc rằng trong hoàn cảnh hiện tại, vì công việc bề bộn, vì những chuyện riêng tư, chúng tôi đã không còn gặp thường xuyên như trước đây.
Mà thời gian thì có chờ ai đâu. Năm nay Shep đã 86 tuổi. Cái tuổi từng ngày một làm cho người ta chậm lại, tai không còn nghe rõ, trí kém đi.
Nhưng có một điều mà Shep – đáng tuổi ông tôi thế vậy mà vẫn buộc tôi chỉ được gọi thân mật là Shep – vẫn đang biết rõ, rất rõ khi tôi hỏi điều gì sẽ làm cho ông vui nhất trong những năm tháng cuối đời.
Nháy đôi mắt vẫn còn tinh anh, Shep cười nhẹ, bảo: I want to go back to Vietnam. And to die there if I can.
Rõ là cuộc sống này muôn màu, phải không bạn?
* Blog của Luật sư Trịnh Hội là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
Cứ mỗi tuần, mỗi chiều thứ tư, là tôi lại xách vợt đi đánh tennis cặp với ông. Để đấu với một cặp cũng đâu hơn tôi năm, ba chục tuổi. Để chúng tôi cùng nghe ông kể chuyện tiếu lâm trong những lúc nghỉ xả hơi về quãng đường dài mà ông đã đi qua. Từ Ireland nơi ông sinh ra và lớn lên, sang Châu Âu khi cả một vùng trời vẫn còn đắm chìm trong biển lửa của Đệ Nhị Thế Chiến. Và từ Châu Âu ông đã tiếp tục dấn thân sang Phi Châu vào cuối thập niên 1940 khi cả lãnh thổ ấy chưa có được một Trường Y Khoa đúng nghĩa.
Ông là người sáng lập Trường Y Khoa đầu tiên ở Phi Châu. Và ông cũng là người đầu tiên cho tôi thấy những cầu vồng muôn màu trong cuộc sống, ở những vùng đất xa xôi, ở những con người luôn đi tiên phong trong công việc giúp dân, khai trí. Để nhận thức được rằng, cuối cùng, khi chúng ta chùn chân, mỏi mệt, sẽ không có gì hạnh phúc bằng được sống lại một lần nữa với những kỷ niệm tràn đầy tình nghĩa, giữa người và người.
Lần đầu tiên tôi gặp Shep Lowman ở Geneva, Switzerland vào mùa thu năm 2002, ông đã làm cho tôi nhớ lại ông bạn già tên Wills của tôi nay đã mất. Cũng cái dáng gầy gầy đó, hai gò má cao, tóc bạc, cùng với sự hóm hỉnh trong từng lời nói, mỗi cử chỉ mà tôi chỉ thấy có ở những ông già đã hơn một lần lưu lạc khắp bốn phương trời, đã từng thấy và sống hết mình ở những nơi mà họ đã đi qua.
Có khác chăng là Wills sinh ra và lớn lên bên Châu Âu. Còn Shep là người Mỹ chính cống.
Ông cũng là một trong những nhân viên cuối cùng của Tòa Đại Sứ Mỹ rời khỏi Sài Gòn vào sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Khi ông biết rằng không còn cách nào khác để giúp những người bị kẹt lại. Chính ông là người đã tự tay lên list cho hàng trăm, hàng ngàn người di tản bằng máy bay, trực thăng trong những ngày cuối cùng và cũng chính ông sau này đã tiếp tục tranh đấu trong nhiều cương vị khác nhau kể cả chức vụ Phó Thứ Trưởng Bộ Ngoại Giao để nước Mỹ nhận gần 1 triệu người Việt tỵ nạn qua các chương trình định cư nhân đạo, con lai Mỹ, HO, ROVR.
Sau này ông cũng là một trong những người hết mình ủng hộ giải pháp mà chúng tôi đưa ra. Đó là nước Mỹ nên nhận tất cả những thuyền nhân Việt Nam cuối cùng còn kẹt tại Philippines. Bằng cách đưa ra những tiêu chuẩn dễ nhất có thể.
Cũng nhờ vậy mà qua chương trình nhân đạo này, đã có gần 1600 người Việt tỵ nạn được cho đi định cư ở Mỹ chỉ trong vòng 2 năm, 2005 - 2006. Mặc dù họ đã bị rớt thanh lọc ở Philippines. Mặc dù họ không được Cao Ủy Tỵ Nạn Liên Hiệp Quốc công nhận. Và không còn một ai ngó ngàng đến họ.
Ngoại trừ những người có tâm, có lòng, có kiến thức, và có khả năng như Shep. Ở ngay thủ đô Washington nơi tất cả mọi chính sách lớn, nhỏ của Mỹ được đưa ra.
Nhìn lại quãng đường tranh đấu của 10 năm về trước, thật lòng mà nói tôi không thể tưởng tượng được là cũng nhờ nó mà tôi đã có dịp gặp được những con người quá ư là tuyệt vời như Shep. Nếu như trước đây, sau khi học xong ở Anh vào mùa thu năm 2002 tôi không quyết định sang Geneva để bắt đầu tranh đấu cho điều mình vẫn một mực tin tưởng, thì tôi đã không có dịp gặp được những nhà hoạt động nổi tiếng như Shep.
Và nếu như tôi không gặp được Shep thì chưa chắc gì tôi đã được ông giới thiệu để gặp những nhà hoạt động nổi tiếng, tài giỏi khác ở Washington DC. Để từ đó chúng tôi đã cùng nhau lên tiếng và sau đó là thương thảo với cả ba nơi khác nhau: Văn phòng của các dân biểu, thượng nghị sĩ nơi đề nghị thay đổi chính sách, Bộ Ngoại Giao nơi đưa ra chính sách và Bộ An Ninh Quốc Gia nơi thực thi chính sách.
Để cuối cùng một chính sách mới của nước Mỹ dành cho thuyền nhân Việt Nam đã được cho ra đời vào ngày 29 tháng 4 năm 2004. Chỉ sau gần 2 năm tranh đấu.
Hôm tôi ghé thăm Shep và cô Hiệp là vợ của ông tại tư gia của hai người ở Virginia trước khi ra phi trường, chúng tôi đã tay bắt mặt mừng hỏi thăm nhau vì cũng lâu rồi tôi mới có dịp trở lại. Khác với cách đây 3 năm về trước khi tôi vẫn còn nhiều công việc ở Washington DC nên thỉnh thoảng vẫn được cô kêu qua cho ăn ba món canh chua, cá kho tộ và rau muống luộc mà tôi đi đâu cũng thèm.
Cô nấu ăn ngon tuyệt vời và được ngồi ăn cùng với cô chú, để nghe Shep kể lại chuyện tình của hai người, ông ‘cua’ cô ra sao lúc mới đến Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1966, hai người đã cùng nhau chia xẻ những khó khăn như thế nào, đương đầu với những biến đổi to lớn sau năm 1975 ra sao, đối với tôi đó là một diễm phúc ngọt ngào mà có bao nhiêu tiền cũng không thể nào mua được.
Chỉ tiếc rằng trong hoàn cảnh hiện tại, vì công việc bề bộn, vì những chuyện riêng tư, chúng tôi đã không còn gặp thường xuyên như trước đây.
Mà thời gian thì có chờ ai đâu. Năm nay Shep đã 86 tuổi. Cái tuổi từng ngày một làm cho người ta chậm lại, tai không còn nghe rõ, trí kém đi.
Nhưng có một điều mà Shep – đáng tuổi ông tôi thế vậy mà vẫn buộc tôi chỉ được gọi thân mật là Shep – vẫn đang biết rõ, rất rõ khi tôi hỏi điều gì sẽ làm cho ông vui nhất trong những năm tháng cuối đời.
Nháy đôi mắt vẫn còn tinh anh, Shep cười nhẹ, bảo: I want to go back to Vietnam. And to die there if I can.
Rõ là cuộc sống này muôn màu, phải không bạn?
* Blog của Luật sư Trịnh Hội là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
