Giáo dục là một trong số ít những câu chuyện thành công ở Afghanistan kể từ khi Taliban sụp đổ vào năm 2001. Nhưng một báo cáo mới công bố cho thấy lực lượng an ninh quốc gia của nước này đang sử dụng ngày càng nhiều những trường học ở những khu vực do Taliban kiểm soát cho những nhiệm vụ tác chiến, đe dọa sinh mạng và việc học hành của trẻ em.
Trong bản báo cáo công bố hôm thứ Tư, tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) đã yêu cầu chính phủ thực hiện những bước để chấm dứt việc đưa những trường học này vào tâm điểm chiến sự và bảo vệ những tiến bộ mà ngành giáo dục Afghanistan đã đạt được nhờ những khoản đầu tư quốc tế to lớn thời hậu Taliban.
Trọng tâm ở tỉnh Baghlan phía bắc
Báo cáo chủ yếu tập trung vào những hoạt động mà lực lượng an ninh Afghanistan đã tiến hành ở tỉnh Baghlan ở phía bắc, nơi đã chứng kiến chiến sự dữ dội trong năm qua ở trong và xung quanh thủ phủ Pul-e-Khumri, theo lời bà Patricia Gossman, nhà nghiên cứu cao cấp về Afghanistan của HRW ở New York.
Bà cho biết số lượng những vụ việc mà trong đó nhân viên quân sự Afghanistan chiếm đóng trường học để dùng cho những hoạt động tác chiến là "gây bàng hoàng."
Bà nói: "Việc học hành của trẻ em Afghanistan đang đối mặt với nguy cơ không chỉ từ Taliban mà còn từ lực lượng chính phủ chiếm đóng trường học của các em. Trẻ em đang bị đặt vào vòng nguy hiểm bởi chính lực lượng có nhiệm vụ bảo vệ chúng." Bà nói thêm những phần tử nổi dậy Taliban cũng đã sử dụng những trường học ở Baghlan để thực hiện những vụ tấn công chống chính phủ.
Phá hủy trường học do Thụy Điển tài trợ
Bản báo cáo nói "lực lượng Taliban chiếm đóng một trường học do chính phủ Thụy Điển tài trợ ở làng Omar Khail ngay sau khi trường này mở cửa vào năm 2015, tiếp nhận 350 em trai và em gái. Những bậc trưởng lão trong làng khẩn nài họ rời đi nhưng bị từ chối. Vào đầu năm 2016, lực lượng của chính phủ tấn công Taliban trong trường bằng súng và đạn pháo. Taliban rời đi, nhưng khu trường học chỉ còn lại đống đổ nát."
Bà Gossman nói những phát hiện này dựa trên những cuộc phỏng vấn với hơn 20 hiệu trưởng, giáo viên và ban giám hiệu các trường, cũng như gia đình ở địa phương bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột.
Bà cho VOA biết thêm: "Có tình trạng mà ngay cả những trường học mái lều cũng bị quân đội sử dụng. Rõ ràng, điều đáng lo ngại khác là việc này có tác động bất cân xứng tới việc học hành của trẻ em gái, vì nếu có một đám đàn ông vũ trang ở trong trường học thì những gia đình đặc biệt không muốn gửi con gái của họ tới trường."
Chính phủ Afghanistan thách thức báo cáo của HRW
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Afghanistan Dawlat Waziri bác bỏ báo cáo này, nói rằng cuộc điều tra của chính phủ không tìm thấy bất kỳ hành vi vi phạm nào như vậy.
Ông Waziri nói với VOA: "Tuy nhiên, chúng tôi không loại trừ khả năng việc lực lượng an ninh sử dụng trường học trong một giờ, hoặc một vài ngày trong trường hợp những cơ sở này đóng cửa nghỉ hè, hoặc ở những khu vực đang có những hoạt động chống lại phiến quân."
Trường học bị tấn công
Ngoài ra, một bản báo cáo Liên Hiệp Quốc hồi tháng 4 cũng chỉ ra rằng ngày càng nhiều trường học ở Afghanistan bị đe dọa vì bạo lực lan rộng ở nước này, khiến cho trẻ em khó tiếp cận với giáo dục hơn.
Mặc dù những vụ tấn công nhắm vào trường học có giảm một chút so với những năm trước, những nhà quan sát của Liên Hiệp Quốc ghi nhận 257 vụ có liên quan tới xung đột trong năm 2015, tăng lên so với 130 vụ trong năm 2014.
Năm ngoái, bạo lực đã buộc hơn 369 trường học phải đóng cửa, ảnh hưởng đến hơn 139.000 học sinh và 600 giáo viên, theo báo cáo của Liên Hiệp Quốc.
Mở rộng hệ thống trường học ở Afghanistan
Giáo dục là một trong số ít những câu chuyện thành công ở Afghanistan kể từ khi Taliban sụp đổ vào năm 2001. Khi đó ít hơn một triệu trẻ em, tất cả đều là em trai, đang đi học. Theo bộ giáo dục Afghanistan, con số này đã tăng lên 9,5 triệu và trẻ em gái chiếm khoảng 40% số học sinh.
Bà Gossman nói: "Mặc dù cuộc xung đột tất nhiên rất đáng lo ngại và nó đã gia tăng cường độ, điều tối quan trọng là phải bảo vệ những cơ sở này để bảo vệ sự đầu tư đó vào tương lai của Afghanistan, và chính phủ Afghanistan phải rút binh sĩ của họ ra khỏi trường học. Tôi nghĩ rằng đó là thông điệp mà những nhà tài trợ cần gửi đi bây giờ và tại hội nghị sắp tới về Afghanistan, sẽ diễn ra vào tháng 10 (tại Brussels). Chúng tôi hy vọng sẽ nhìn thấy những nhà tài trợ nêu thật rõ ràng điều đó với chính phủ Afghanistan."
Tình hình quân sự chung ở Baghlan
Tình hình an ninh ở Baghlan tiếp tục xấu đi, nơi mà Taliban đã có những bước tiến đáng kể ở một số khu vực và gần đây đã chiếm được một huyện trọng điểm chỉ cách thủ phủ của tỉnh vài cây số.
Tổ chức phân tích độc lập có tên là Mạng lưới Những Nhà Phân tích Afghanistan ở Kabul nhận định: "Triển vọng cải thiện an ninh ở Baghlan trong nửa cuối năm 2016 vẫn ảm đạm cũng như nửa đầu năm, đặc biệt là sau khi Dahna-ye Ghori thất thủ ba ngày trước. Đây là huyện đầu tiên rơi vào tay Taliban ở tỉnh Baghlan kể từ năm 2001."
