Khi còn là ứng cử viên Tổng thống, Tổng thống tân cử Donald Trump đã tuyên bố sẽ không nhận người tị nạn, đặc biệt những người tị nạn từ Syria. Ông nói ông sẽ cấm di dân Hồi Giáo nói chung. Và trong tháng 11, ông cổ súy việc hạn chế di dân “từ những vùng dễ có khủng bố.”
Tuy nhiên liệu Tổng thống Trump có thể ngưng ngay lập tức làn sóng người tị nạn đến Mỹ hay không? Câu trả lời ngắn là có thể.
Ông Jeremy Mayer, phó giáo sư về chính trị học tại Trường đại học George Mason nói “Ngày thứ nhất ông có thể thay đổi mọi việc.”
Còn khoảng 9 tuần lễ nữa trước khi Tổng thống thứ 45 tuyên thệ nhậm chức, nhưng kế hoạch của ông liên hệ đến người tị nạn vẫn chưa rõ rệt. Tuy nhiên trong phạm vi quyền hạn của ông, ông có thể quyết định nhóm người tị nạn nào- được định nghĩa là những người trốn khỏi sự đàn áp tại nước họ-sẽ bị cắt giảm. Và ông không cần sự ủng hộ của Quốc hội.
Có khoảng 14.500 người Syria được chấp thuận tái định cư tại Mỹ và đã đến Hoa Kỳ kể từ tháng 10 năm ngoái. Cao ủy Tị nạn Liên hiệp quốc ước lượng có gần 1,2 triệu người tị nạn cần được tái định cư vĩnh viễn vì họ không thể trở về nước họ trong đó người Syria chiếm khoảng 40% con số người tị nạn trên toàn thế giới.
Hoa Kỳ có một lịch sử từ nhiều thập niên tái định cư người tị nạn. Không có sự hỗ trợ của quốc hội, Tổng thống không thể thay đổi luật trọng tâm của chương trình người tị nạn.
Tuy nhiên theo luật này, Tổng thống có quyền đơn phương rộng rãi về việc chấp nhận bao nhiêu người tị nạn và họ từ đâu đến. Trước năm tài khóa bắt đầu mỗi năm, Tổng thống ấn định bao nhiêu người tị nạn được phép vào nước Mỹ.
Tổng thống Barack Obama đã nâng con số này lên từ 70.000 lên 85.000 người trong năm tài chánh 2016, phần lớn để phù hợp với con số người tị nạn Syria ngày càng tăng. Chính quyền Obama đã nâng mức trần này lên 110.000 trong năm tài chánh năm nay, được nới rộng sang tháng 9 năm 2017.
Ông Trump có thể dùng quyền hành pháp để giữ mức này, giảm bớt, ngưng chương trình, hay giới hạn người tị nạn từ các nước nhất định. Các chuyên gia nói ông Trump có thể tạo ra một khung cảnh có thể cấm người Hồi Giáo bằng cách ra lệnh chỉ có một số nhóm người bị đàn áp nào đó, chẳng hạn như những người theo Cơ Đốc Giáo tại Syria hay Iraq - được cứu xét để cho vào nước Mỹ trong khi loại bỏ người Hồi Giáo trong nhóm được bảo vệ này, dù họ có thể trốn chạy để tránh nguy hiểm như những người theo Cơ Đốc Giáo.
