Các nước Châu Á bất đồng ý kiến về một thỏa thuận mậu dịch tự do do Trung Quốc hậu thuẫn tại các cuộc thảo luận hôm 22/5, làm dấy lên nghi ngại về mục tiêu chung quyết các cuộc thương thuyết vào cuối năm nay.
Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) sẽ thành lập một khu vực mậu dịch tự do của hơn 3,5 tỉ người, với Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand cùng các nước Đông Nam Á.
Những cuộc thương thuyết về RCEP, bắt đầu vào năm 2012, có lực đẩy mới sau khi Hoa Kỳ rút khỏi hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Tuy nhiên, các giới chức liên hệ đến những cuộc thảo luận cho biết mục tiêu hoàn tất giai đoạn thảo luận vào cuối năm nay có thể khó đạt được vì những bất đồng trong một số vấn đề, chẳng hạn như Ấn Độ không muốn bãi bỏ thuế quan.
“Họ quan ngại là việc bãi bỏ thuế quan sẽ làm giảm lợi tức và vị thế cạnh tranh của họ, đặc biệt là trước Trung Quốc,” một giới chức không muốn nêu tên cho biết.
Một giới chức khác cũng nói lập trường của Ấn Độ là một thách thức to lớn trong cuộc thảo luận của các Bộ trưởng hôm 22/5.
Chú trọng chính của RCEP là giảm thuế quan dù không có nhiều quốc gia muốn giảm đến mức số không như TPP.
Các quy định về các dịch vụ và kinh tế kỹ thuật số trong RCEP khiêm nhường hơn TPP và RCEP cũng không bảo vệ quyền của người lao động hay môi trường. Dù RCEP có thể có nhiều điều khoản hơn cho phép lưu chuyển hàng hóa tự do hơn, nhưng đây lại là một trong những vấn đề cam go trong các cuộc thảo luận.
Cuộc họp hôm 22/5 tại Hà Nội tiếp theo những cuộc thảo luận gay go hồi cuối tuần tại hội nghị đầu tiên của Bộ trưởng Thương mại các nước APEC kể từ khi Tổng thống Donald Trump xoay trục “Nước Mỹ hàng đầu.”
Các nước APEC không đưa ra được tuyên bố chung như thường lệ sau khi Hoa Kỳ bác bỏ ngôn từ về chống bảo hộ mà các nước châu Á muốn đưa vào tuyên bố chung.
Các thành viên của TPP, không bao gồm Trung Quốc, đồng ý bên lề hội nghị rằng vẫn theo đuổi hiệp ước này dù ông Trump quyết định từ bỏ hiệp ước để thương thuyết song phương với các nước.
Hiệp ước thương mại RCEP và TPP không có tính cách độc quyền, một số nước có thể là thành viên của cả hai hiệp ước.
Tuy nhiên, việc Hoa Kỳ rút lui đã gây những nghi ngại to lớn về tương lai của hiệp ước TPP.
RCEP, trái lại, được lợi nhờ sự hậu thuẫn của Trung Quốc. Sự chế ngự của Bắc Kinh tại khu vực có được đà tiến mạnh mẽ hơn nhờ sự thay đổi về chính sách của Mỹ và sáng kiến Vòng đai-Con đường mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc. Trung Quốc càng ngày càng chứng tỏ là một nước ủng hộ mậu dịch tự do toàn cầu hàng đầu.
“Chúng ta đang trong giai đoạn mà tất cả chúng ta nhất thiết phải chứng tỏ lòng mong muốn đẩy mạnh các cuộc thảo luận RCEP về phía trước, đặc biệt trước khuynh hướng có mối đe dọa bảo hộ mậu dịch đáng kể tại nhiều nước trên thế giới,” Bộ trưởng Thương mại Philippines, Ramon Lopez, kêu gọi.
